Dünya genelinde her birey günde ortalama 1,17 kilogram atık üretiyor. 8,62 milyar insan düşünüldüğünde bu miktar, her gün yaklaşık 10,754 milyon ton çöp anlamına geliyor. Peki bu kadar büyük bir yükle atıksız yaşamak mümkün mü? Uzmanlara göre sıfır atık hedefi zor olsa da, etkili bir atık yönetimiyle çevreye verilen zarar en aza indirilebilir. Üstelik bu süreç sadece doğayı değil, ülke ekonomisini de doğrudan etkiliyor.
Atıkların gelişigüzel depolanması doğayı tehdit ediyor
Atıkların toprak ve suya karışması, çevrede geri dönüşü olmayan hasarlara neden olabiliyor. Bu durum yalnızca ekosistemi değil, insan sağlığını da tehdit ediyor. Bu nedenle atıkların rastgele bırakılması yerine, sistematik şekilde yönetilmesi büyük önem taşıyor. Başarılı bir atık yönetimi; çöpü kaynağında ayrıştırmayı, geri dönüştürmeyi, enerji üretmeyi ve nihai bertarafı çevreye zarar vermeden gerçekleştirmeyi kapsıyor.
Bu süreç sadece çevresel faydalar sunmakla kalmıyor, aynı zamanda milli gelir artışına da katkı sağlıyor.
Tesislerde yasal zorunluluk: Tehlikeli ve tehlikesiz atık ayrımı
Endüstriyel tesislerde atık yönetimi yasal düzenlemelerle şekilleniyor. Öncelikle üretim sonucu oluşan atık türleri belirleniyor ve tehlikeli-tehlikesiz ayrımı yapılıyor. Bu atıklar ayrı olarak toplanıyor ve geçici depolama alanlarında yasal süreler boyunca bekletildikten sonra lisanslı bertaraf tesislerine gönderiliyor.
Tesislerin bu süreci belgelendirmek adına Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na 3 yıllık Atık Yönetim Planı sunması zorunlu hale geldi.
Sıfır atık: Evlerden ofislere yeni bir dönem
Endüstri dışındaki alanlarda atık yönetimi “Sıfır Atık” uygulamalarıyla yaygınlaşıyor. Ofislerden alışveriş merkezlerine, kamu kurumlarından üniversitelere kadar pek çok alanda geri dönüşüm farkındalığı artmış durumda. En çok ambalaj atığı üreten bu alanlarda, çift hazneli geri dönüşüm kutuları ile kaynağında ayrıştırma sağlanıyor.
Sıfır Atık projesi sayesinde sadece plastik tüketimi azaltılmakla kalmıyor, aynı zamanda ekonomik olarak da geri kazanım sağlanıyor.
İsveç modeli dünyaya örnek oluyor
Atık yönetiminde dünya liderlerinden biri olan İsveç, evsel atıkların %99’unu geri dönüştürüyor. Kağıt, cam ve plastik evlerde ayrı ayrı toplanarak yeniden kullanılıyor; gıda atıkları ise biyogaz ve gübreye dönüştürülüyor.
Ülkede bulunan 32 enerji dönüşüm tesisi, çöpü yakarak elde edilen enerjiyi 810 bin evin ısınmasında ve 250 bin evin elektrik ihtiyacında kullanıyor. İsveç bu alanda öyle ileri bir noktada ki, bazı dönemlerde yurt dışından çöp ithal ederek tesislerini çalışır durumda tutuyor