Her yıl 31 Ekim’de Cadılar Bayramı'nda, çocuklar rengarenk kostümleriyle kapı kapı dolaşarak şeker toplarken “şeker mi, şaka mı” diyerek bir geleneği sürdürüyor. Bu ritüel günümüzde Amerika’da neredeyse kutsal bir Cadılar Bayramı etkinliği haline gelmiş durumda. Ancak, tarihçilerin yaptığı araştırmalar, bu şeker toplama geleneğinin kökenlerinin çok daha eskiye, Kelt kültürüne ve hatta bir Noel ritüeline dayandığını gösteriyor. Peki, "şeker mi, şaka mı" geleneği nasıl bu kadar popüler hale geldi?
Azizler günü ve Avrupa’da Cadılar Bayramı’nın evrimi
Cadılar Bayramı’nın kökeni, yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Keltlerin Samhain kutlamasına kadar uzanıyor. Eski Kelt inancına göre 31 Ekim gecesi, ölülerin ve yaşayanların dünyası arasındaki perde incelir ve ruhlar dünyayı ziyaret ederdi. Bu özel geceyi kutlamak için Keltler, şenlik ateşleri yakarak ve ruhları memnun etmek amacıyla yiyecekler bırakırlardı. Bu kutlamada ruhların tanımaması amacıyla kılık değiştirme adeti de zamanla bugünkü kostüm geleneğine dönüştü.
Samhain, 7. yüzyılda Hıristiyan kilisesi tarafından Azizler Günü'nün Arifesi (All Hallows' Eve) olarak benimsendi ve bu gün, Cadılar Bayramı adıyla anılmaya başlandı. Kutlamalar Amerika’ya göç eden İrlandalılarla birlikte geldi ve 1800'lerde popülerleşti. İrlandalıların getirdiği gelenekler yerel tarım ritüelleriyle birleşerek, Cadılar Bayramı'na doğaüstü unsurlar katan yeni bir kimlik kazandı. Çocuklar, atalarını korkutan ruhları taklit edercesine kostümler giyip eğlenmeye başladı.
"Şeker mi, Şaka mı" geleneğinin başlangıçı
Peki, bu eski gelenekler çocukların şeker toplamak için kapı kapı dolaştığı bir etkinliğe nasıl dönüştü? 16. yüzyıl İngiltere’sinde Ölüler Günü’nde, yoksullar yiyecek istemek için kapı kapı dolaşırdı. Çocuklar zamanla bu geleneği benimsedi ve ev sahiplerine dua etmeleri karşılığında “ruh kekleri” denilen küçük ikramlar alır oldular. Hatta Noel döneminde popülerleşen bir diğer gelenek olan “belsnickling” de, “şeker mi, şaka mı”nın ilham kaynakları arasındadır. Noel döneminde kapı kapı dolaşıp küçük şakalar yapan, yiyecek ya da içecek talep eden kılık değiştirmiş gruplar, bu ritüelin temellerini oluşturdu.
Amerika’da “Şeker mi, Şaka mı” geleneğinin yaygınlaşması
1920'lerde Kanada’nın Alberta bölgesinde yayımlanan haberlerde, Cadılar Bayramı’nda kapı kapı dolaşan çocukların bu ziyareti “şeker mi, şaka mı” diyerek yaptıkları anlatılıyor. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrası, ABD'de şekerlerin karne uygulamasının sona ermesiyle birlikte bu gelenek hızla yayıldı. Banliyö mahallelerinin büyümesiyle çocukların şeker toplaması daha kolay hale geldi. 1950'lerde Cadılar Bayramı reklamları ve pazarlama faaliyetleri, Cadılar Bayramı’nı ticari bir tatil olarak konumlandırdı ve etkinliğin popülaritesini artırdı.
Cadılar Bayramı ikramları: Çikolata ve mısır şekerin yükselişi
“Şeker mi, şaka mı” geleneği yaygınlaştıkça ev sahipleri, elma, fındık veya ev yapımı ikramlar yerine paketlenmiş şekerleri tercih etmeye başladı. Cadılar Bayramı denince akla ilk gelen şekerleme çeşitleri olan çikolata ve mısır şeker, bu bayramın sembolü haline geldi. 1950'lerde Amerikan halkı için Cadılar Bayramı, çocukların güvenle ikram topladığı bir eğlenceye dönüştü. Banliyölerdeki evlerin ışıkları, bu geleneğe katılan ev sahiplerinin şekerle dolu çantalarla çocukları beklediği anlamına gelmeye başladı. Şeker patlaması özellikle çikolata satışlarını artırarak, Cadılar Bayramı’nı ABD’de çikolata için en büyük tatil haline getirdi.
