İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi, Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü tarafından desteklenen projede, Köy Enstitülerinin kuruluşu, işleyişi ve kapanış süreci detaylı şekilde ele alınıyor. Cumhuriyet döneminin aydınlanma projelerinden biri olarak kabul edilen Köy Enstitüleri, bu kültürel mekânda kapsamlı bir bakış açısıyla anlatılıyor.
İnteraktif bir deneyim
Ziyaretçilere interaktif bir müze deneyimi sunan Anı ve Kültür Evi’nde, dijital ekranlar ve tabletler aracılığıyla “Köy Enstitüsüne Başlama Hikayesi”, “Köy Enstitülerinde Neler Öğrendiler?” ve “Kapatılma Süreci” gibi konuları içeren sözlü tarih videoları izlenebiliyor.
O güne ait eşyalar bulunuyor
Müzede ayrıca, Köy Enstitülerine ait çok sayıda özgün materyal yer alıyor. Tahta bavul, mandolin, marangoz rendesi, orijinal diploma ve ders notları, dönem fotoğrafları gibi objeler, enstitü ruhunu yansıtan dikkat çekici detaylar arasında. Müze bünyesindeki özel kütüphanede ise Köy Enstitülerine ilişkin 600’e yakın basılı yayın ve dijital arşiv araştırmacıların erişimine sunuluyor.
Korunması Gerekli Kültür Varlığı tescilli
Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi, Konak ilçesindeki Yemişçizade Konağı 100. Yılı Anı Evi’nin hemen yanında yer alıyor. 19. yüzyıl sonları veya 20. yüzyıl başlarında yapıldığı düşünülen ve "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescillenen bu tarihi yapı; L planlı, yığma taş mimarisiyle dikkat çekiyor. Köy Enstitüleri’nin ülke eğitimindeki köklü etkisini hatırlatmayı ve yeni kuşaklara aktarmayı amaçlayan Anı ve Kültür Evi, tüm tarih ve eğitim meraklılarını bu anlamlı yolculuğa davet ediyor.
"Çok kültürlü İzmir'i gösteren bir bina"
Anı evi hakkında bilgi veren Özgür Ceylan, şunları söyledi;
“İçinde bulunduğumuz bina, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün tahsisiyle Tarihi Kemeraltı Derneği'nin restorasyonunu yaptığı bir bina. Büyükşehir Belediyesi, Köy enstitüsü anı evi olarak işlevlendiriyor binayı. Bu bina Rum mimari özelliklerini taşıyor, yirminci yüzyıl başlarında Cumhuriyet öncesi o çok dilli, çok kültürlü, çok dinli İzmir'i de gösteren binalardan bir tanesi. Orijinaline en yakın şekilde restore ediliyor. Yeni bir hikâyeyi eski bir hafızanın içerisine yeni bir bellekle inşa etmiş oluyoruz biz de.
"O günün tanıklarıyla görüşmeler yaptık"
Biz bu projeyi yaparken tanıkların kendi deneyimlerini dinlememiz lazım dedik ve aklımıza ilk şu soru geldi; Onlar bu projeyi nasıl öğrendi, aileleri nasıl baktı, bu projeyle nasıl tanıştılar, gittikleri yerde ne öğrendiler, Öğretmen olarak gittikleri yerde ne öğrettiler ve proje nasıl kapatılmaya karar verdi. Hepsi de 90 yaşın üzerindeki tanıklarla görüşmeler yaptık ve bu görüşmeleri video olarak derledik.
"Merak eden herkesi bekleriz"
Vatandaşları anı evini görmeye davet eden Ceylan, “İlk zamanlar insanların pek bilgisi yoktu ama zaman içerisinde hedef kitlesi ya da hedeflediği kitle ile kurduğu ilişki ziyaretçi sayısını artırdı. Yeni dönem öğretmenler, köy enstitüsünden mezun olanların torunları ve çocukları, akademisyenler ve üniversitelerden birçok ziyaretçimiz var. Günlük hayatında da kültür rotası içerisinde dolaşmaya başlayan çokça gezgin ve sıradan halk ziyaretçimiz oldu. Gün geçtikçe de ziyaretçilerimiz artıyor. Cumhuriyetin eğitim ayaklarından en önemlisi olan milli eğitim politikası üretmeye yönelik bir proje olarak köy enstitüleri nedir, ne zaman kurulmuştur, bizim şehrimizde bir köy enstitüsü var nerededir diye merak eden herkesi bekliyoruz. Pazartesilerinin dışında haftanın 6 günü mesai saatleri içerisinde ziyaretçiye açığız.” açıklamasını yaptı.
