İzmir'in Dikili ilçesinin Çandarlı beldesinde yer alan antik Pitane, zengin tarihi ve arkeolojik kalıntılarıyla geçmişin izlerini taşımaktadır. Çandarlı Körfezi'nin güneydoğusunda konumlanan bu antik kent, günümüzde yeterince ilgi görmemesi nedeniyle pek çok sırrı bünyesinde barındırıyor.
Pitane'nin tarihsel kökleri
Pitane, Helen öncesi döneme tarihlenen kökleriyle dikkat çeken bir yerleşim yeri olarak biliniyor. Çeşitli kaynaklardan elde edilen verilere göre, büyük olasılıkla Luwiler tarafından kurulduğu düşünülüyor. M.Ö. 88'de Pontus kralı VI. Mithridates Eupator döneminde Romalılarla savaşan kent, adını tarihe yazdırmıştır. Ancak bu tarihi yerleşimin daha sonraki dönemleri, karanlık bir geçmişe sahip.
Kayıp kazılar ve geçmişin izleri
Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal başkanlığında yapılan kazılar, Pitane’nin mimari kalıntıları hakkında yeterli bilgi veremedi. Zamanla taşların yerinden sökülmesi ve yeni yapılanmalarda kullanılması, bu antik kentin tarihine dair önemli verilerin kaybolmasına neden oldu. Yine de, M.Ö. VI. yüzyıla tarihlenen mezarlar, seramikler ve vazolar gibi değerli buluntular elde edildi. Bu eserler arasında Bergama Müzesi’nde sergilenen arkaik bir erkek heykeli de bulunuyor.
Pitane Nekropolü: Anadolu’nun en zengin mezarlığı
Pitane Nekropolü, 1960 yılında yapılan kazılarla ortaya çıkarılan Anadolu'daki en zengin Eskiçağ mezarlıklarından biri. Arkeolog Ekrem Akurgal tarafından gerçekleştirilen kazılarda, antik vazolar ve küçük buluntular gün yüzüne çıkarıldı. Eserler, M.Ö. 625-500 yılları arasına tarihlenmektedir. İstanbul Arkeoloji Müzesinde ve İzmir Arkeoloji Müzesinde sergilenen eserler arasında Chios türü Oryantalizan vazolar ve bir Myken vazosu da bulunuyor.
Gizli hazine: Pitane'yi bulmak zor
Günümüzde antik Pitane'nin kalıntılarına ulaşmak, zaman içerisindeki ilgisizlik ve doğal koşullar nedeniyle oldukça zor. Nekropol alanının üzeri kapatılmış, birçok değerli buluntu ve bilgi zamanla kayboldu. Bu gizli hazineyi keşfetmek, hem tarih meraklıları hem de arkeologlar için büyük bir meydan okuma oluşturuyor.
