Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım'ın mezarı, İzmir'in Karşıyaka ilçesindeki Ferik Osman Paşa Camii avlusunda yer alıyor. 1940 yılında İzmir Belediyesi tarafından yapılan anıt mezar, Atatürk’ün isteği doğrultusunda şekillendirilmiştir. Kabir, Karşıyaka İstasyondan Soğukkuyu tarafına giden Zübeyde Hanım Caddesi üzerindeki bir parkta bulunuyor.
Atatürk’ün annesine olan vefası
Zübeyde Hanım’ın 1923 yılında vefatının ardından İzmir’e defnedilen mezarı, Atatürk’ün sağlığında çiçek bahçesiyle çevrili, sade bir yapı olarak korunmuştur. Ancak Atatürk’ün 1938’deki vefatından sonra, mezarın etrafının düzenlenmesi için özel bir çalışma başlatıldı. Atatürk’ün yakın dostu Hasan Rıza Soyak, Başbakan Refik Saydam ve İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz’un girişimleriyle mezarın çevresi yeniden düzenlendi.
“Atatürk’ün annesi Zübeyde burada gömülüdür. Ölümü 1923”
Bu çalışmalar kapsamında, Küçük Yamanlar Dağı’ndan getirilen pembe bir kaya mezarın üzerine yerleştirildi. Bu kayanın üstüne ise “Atatürk’ün annesi Zübeyde burada gömülüdür. Ölümü 1923” yazısı işlendi. Mezarın orijinal taşı günümüzde İzmir Arkeoloji Müzesi’nde saklanmakta olup, taşın üstünde Arap harfleriyle yazılmış şu ifadeler yer alır:
“Hüve’l-bâki. Türkiye Reis-i Cumhuru Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin vâlide-i muhteremeleri Zübeyde Hanım’ın ruhuna rızâen lillâhi’l-Fâtihâ. Sene 1338 (1923).”
Zübeyde Hanım’ın İzmir’deki kabri
Karşıyaka'da birinci derece sit alanı kapsamında bulunan Zübeyde Hanım Anıt Mezarı ve çevresi, ailelerin daha rahat ziyaret etmesi amacıyla özenle korunuyor. Yapılan düzenlemelerde, parkın bitki örtüsü yenilendi, aydınlatma sistemi güncellendi ve kabir çevresi genişletildi. Parkta ayrıca bir çay bahçesi yapılarak ziyaretçilere dinlenme alanı sağlandı. Zübeyde Hanım Anıt Mezarı’nın bulunduğu parkta 24 saat güvenlik sağlanıyor.
Karşıyaka’da bir ziyaret noktası: Zübeyde Hanım’ın kabri
1857 yılında Selanik’te doğan Zübeyde Hanım, Yörük kökenli Hacı Sofi ailesinden Feyzullah Ağa’nın kızıdır. Ali Rıza Efendi ile evliliğinden Mustafa Kemal dahil beş çocuğu oldu. Balkan Harbi sonrası Türkiye’ye göç ederek İstanbul Beşiktaş-Akaretler’e yerleşen Zübeyde Hanım, Milli Mücadele döneminde oğlu Mustafa Kemal’in başarısına tanıklık etti. Sağlık sorunları nedeniyle İzmir'e giden Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923’te burada 66 yaşında vefat etti.