İzmir’in Karşıyaka ilçesinde yer alan Tarihi Tren İstasyonu, Osmanlı İmparatorluğu döneminin ilk demiryolu hatlarından olan Basmane-Bandırma hattının önemli duraklarından biri olarak inşa edilmiştir. 1800’lü yılların sonunda yapılan ve neo-klasik mimarisiyle dikkat çeken bu yapı, kent belleğinde ve demiryolu tarihinde özel bir yer tutmaktadır.
Birçok ilke ev sahipliği yaptı
Karşıyaka Tren İstasyonu, Osmanlı döneminde demiryolları tarihindeki pek çok yeniliğin uygulandığı bir yer oldu. 21 Ağustos 1903 tarihinde Türkiye’de ilk kez kombine taşımacılık burada hayata geçirildi. Banliyö trenleri ile atlı tramvay arasında kombine bilet uygulaması başlatılırken, banliyö trenlerinde ilk mevki sınıflandırması da bu istasyonda uygulanmaya başladı. 1984 yılına kadar vagonlar üzerinde edna (adi), evsat (orta) ve ala (çok iyi) ifadeleri bulunuyordu. Daha sonra bu ifadeler kaldırılarak birinci, ikinci ve üçüncü sınıf olarak yeniden düzenlendi.
Mimari ve tarihi önemi
Fransız mimar Raymond Charles Péré tarafından tasarlanan istasyon binası, neo-klasik üslubun zarif örneklerinden biridir. Kemerli pencereleri, sütunlu girişi ve detaylı alınlıkları ile döneminin mimari özelliklerini yansıtan bina, Karşıyaka’nın kültürel kimliğinde önemli bir yer tutmaktadır.
Yenileme ve kullanım süreci
1990’lı yıllarda kullanım dışı kalan istasyon, 2006 yılında İZBAN projesi kapsamında kapatıldı ve yer altına yeni bir istasyon inşa edildi. Tarihi bina, 2018 yılında restore edilerek Karşıyaka Gençlik Merkezi olarak yeniden hizmete açıldı. Bugün çeşitli kültürel ve sosyal etkinliklere ev sahipliği yaparak kent yaşamına katkı sunmaya devam etmektedir.
Tepkiler ve koruma mücadelesi
Yenileme çalışmaları sırasında bazı bölümlerin sökülmesi, Karşıyaka halkı ve sivil toplum kuruluşlarının tepkisine yol açmıştı. Devlet Demiryolları yetkililerinin açıklamalarıyla süreç şeffaflaştırılarak, binanın aslına uygun şekilde restore edilmesi sağlandı.
