Haliller (Halılar) Köyü'nde bulunan Haliller Çeşmesi, 18. yüzyıldan günümüze ulaşan bir Osmanlı dönemi anıtıdır. Büyük ebatları ve mimari detaylarıyla dikkat çeken çeşme, tarihî dokusu ve vakfiyesiyle kültürel mirasımızın önemli örneklerinden biridir. Ancak, çeşme günümüzde onarıma ihtiyaç duymaktadır.
Mimari özellikleri ve anıtsal yapısı
Haliller Çeşmesi, kare planlı ve dört yüzlü bir yapı olup yüksek bir kaide üzerine inşa edilmiştir. Moloz taş kullanılarak yapılan anıtsal çeşme, meydan çeşmesi özelliği taşımaktadır. Mimari detayları şu şekildedir:
- Üçgen Alınlık ve Cephe Detayları: Üçgen alınlıklı üst örtüye sahip olan çeşmenin tüm cepheleri birbirine benzer niteliktedir. Her cephenin hafif sivri kemer formunda nişleri bulunur.
- Kirpi Saçaklar ve Tuğla Dizilimler: Çeşmenin üst kısmında kirpi saçak uygulaması yapılmış, kuzey ve güney cephelerinde ise dikdörtgen çerçevelerin üzerine iki sıra halinde tuğla dizilmiştir.
- Nişler ve Lüleler: Cephelerde yer alan nişlerin alt kısımlarında birer lüle bulunmaktaydı. Ancak günümüzde bu lüleler kaybolmuş, sadece doğu cephesindeki çeşme çalışır durumdadır.
Tarihi ve kitabeleri
Haliller Çeşmesi’nin tarihi, doğu cephesindeki üçüncü kitabe ile M.1780 yılına dayanmaktadır. Çeşmenin üç kitabesi, mermer üzerine kabartma tekniğiyle yazılmıştır:
- Birinci Kitabe: Kuzey cephesindedir. Dört sıralı yazıya sahiptir, ancak üzerinde tarih bulunmamaktadır.
- İkinci Kitabe: Batı cephesinde yer alır. Alt kısmında tarih bulunmaktadır ancak okunabilir durumda değildir.
- Üçüncü Kitabe: Doğu cephesindedir ve M.1780 tarihini taşır.
Günümüzdeki durumu
Haliller Çeşmesi, tarihî önemi ve mimarisiyle dikkat çekmesine rağmen günümüzde onarıma muhtaç durumdadır. Cephelerdeki lüleler kaybolmuş, yalnızca doğu yüzündeki çeşme çalışır durumdadır. Bu tarihî yapı, korunması ve restore edilmesi gereken önemli bir miras niteliğindedir. Haliller Çeşmesi, Osmanlı’nın kültürel zenginliğini yansıtan mimari detayları ve vakfiyesiyle bölgenin tarihine ışık tutmaktadır. Bu değerli yapı, geçmişin izlerini günümüze taşıyarak korunmayı ve gelecek nesillere aktarılmayı bekliyor.
