İzmir’in Torbalı ilçesi, tarihi boyunca birçok uygarlığın merkezi olmuş, kadim kökenleri ve kültürel mirasıyla dikkat çekiyor. İsmini antik çağlarda bölgenin önde gelen şehirlerinden biri olan “Metropolis”ten aldığı rivayet edilen Torbalı, özellikle verimli Küçük Menderes Havzası’nda konumlanarak tarih boyunca birçok uygarlığın ilgisini çekmiş. Antik çağlardan bugüne süregelen gelişimi ile bölgenin tarihî ve kültürel zenginliklerini yansıtıyor.
3000 yıllık yerleşim geçmişi
Günümüz Torbalı’sı, MÖ 3000’li yıllara kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip. İlk yerleşimlerin Ephessos (Selçuk), Smyrna (İzmir) ve Kolophon gibi dönemin önemli kentlerine yakın bir konumda olduğu biliniyor. Hititler döneminde gelişmeye başlayan Torbalı, en parlak çağını Lydia Krallığı zamanında, MÖ VII. yüzyılda yaşadı. Ardından Pers, Roma ve Bizans dönemlerini yaşayan ilçe, 1071’den itibaren Selçuklu ve Osmanlı egemenliklerine girdi.
Osmanlı döneminde 1390 yılında Yıldırım Bayezit tarafından İzmir Sancağına bağlı bir yönetim birimi statüsünü kazanan Torbalı, 1924 yılında Cumhuriyet’in ilanı ile vilayet sistemine geçişle İzmir’e bağlanıp 1926’da ise ilçe statüsüne yükseldi. Bu tarihî süreç, ilçenin kültürel yapısına zengin bir miras olarak yansıdı.
Metropolis Antik Kenti
Torbalı’ya 12 kilometre uzaklıktaki Metropolis Antik Kenti, Yeniköy ve Özbey köyleri arasında yer alıyor. “Ana Tanrıça Kenti” anlamına gelen Metropolis, İonia bölgesinin verimli Küçük Menderes Ovası’na hâkim stratejik bir konumda kuruldu. Kentin, antik çağın ünlü Ephesos-Smyrna yolu üzerinde bulunduğu ve özellikle şarap üretimiyle tanındığı biliniyor.
Metropolis’te yapılan arkeolojik kazılar, kentin Erken Tunç Çağı'ndan itibaren yerleşime açık olduğunu gösteriyor. Helenistik Dönem’de ise stoa, tiyatro ve bouleuterion gibi kamu yapıları inşa edilerek kentte büyük bir şehirleşme süreci başladı. MÖ 133’te Roma hâkimiyetine giren Metropolis, Roma İmparatorluk döneminde hamam, gymnasium ve zengin konutlarla büyümeye devam etti. Bizans Dönemi’nde ise bir piskoposluk merkezi haline gelmiş, 13. yüzyılda bölgedeki savunma amaçlı kale yapılarıyla son bir gelişim süreci geçirdi.
Günümüzde Torbalı: Kültür ve turizm merkezi
Bugün Torbalı, tarihi ve kültürel mirasını koruyarak turizme önemli katkılar sağlıyor. Metropolis Antik Kenti, kazı çalışmaları ve tarihî zenginlikleriyle ilçeyi ziyaret eden turistlere zamanın izini sürebilme imkânı sunuyor. Ayrıca, Torbalı'nın tarihi yapıları ve zengin kültürel geçmişi hem yerli hem de yabancı turistler için keşfedilecek pek çok unsuru barındırıyor.
