İzmir, Ege’nin incisi, yıllardır hem doğal güzellikleriyle hem de yaşam kalitesiyle Türkiye’nin en çok tercih edilen şehirlerinden biri. Ancak son yıllarda artan göç dalgası, bu huzurlu kentin sınırlarını zorluyor. TÜİK verilerine göre, İzmir 2023’te 147 bin kişiyle en çok göç alan üçüncü şehir oldu. Peki, bu göç dalgası İzmir’in altyapısını, ekonomisini ve sosyal yapısını nasıl etkiliyor? Bilimsel veriler ve uzman görüşleri ışığında, şehrin bu baskıya dayanıp dayanamayacağını masaya yatırıyoruz.
Göçün boyutu: Sayılar ne söylüyor?
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, İzmir’in net göç hızı binde 11,5. Şehir, 2022-2023 döneminde 147.135 kişi göç aldı, buna karşılık 112.872 kişi ise şehirden ayrıldı. Net göç: 34.263 kişi. Bu, İzmir’in nüfusunun bir yılda %0,8 arttığı anlamına geliyor. 2023 itibarıyla İzmir’in toplam nüfusu 4,48 milyona ulaştı.
Nereden geliyorlar?
- Göçün %40’ı İstanbul’dan (yaklaşık 58.854 kişi)
- %15’i Ankara’dan (22.070 kişi)
- Geri kalanı ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan.
Neden geliyorlar?
TÜİK’in göç sebepleri analizine göre, %32’si daha iyi konut ve yaşam koşulları, %25’i iş değişikliği, %15’i ise eğitim için İzmir’i tercih ediyor.
Bu rakamlar, İzmir’in tersine göçle birlikte Anadolu’dan da ciddi bir baskı gördüğünü gösteriyor.
Altyapı alarm veriyor
İzmir’in artan nüfusu, şehir altyapısını zorluyor. Dokuz Eylül Üniversitesi’nden şehir plancısı Prof. Dr. Mehmet Ali Yüzer, “İzmir’in su, ulaşım ve konut altyapısı, bu hızda bir nüfus artışına hazır değil” diyor.
- Su krizi: Tahtalı Barajı’nın doluluk oranı Mart 2025 itibarıyla %38’e geriledi (İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi, İZSU). 4,5 milyonluk bir şehir için bu, yaz aylarında ciddi bir susuzluk riski demek.
- Trafik kaosu: İzmir’de araç sayısı 2023’te 1,7 milyona ulaştı (TÜİK). Sabah ve akşam saatlerinde Eshot otobüsleri ve İZBAN trenleri kapasitesinin %120’si dolu çalışıyor.
- Konut sorunu: Emlak Endeksi’ne göre, İzmir’de kira fiyatları son 3 yılda %250 arttı. Bayraklı’da ortalama bir dairenin kirası 15 bin TL’ye, satılık fiyatı ise 3 milyon TL’ye dayandı.
Ekonomik ve sosyal baskı
Göç, İzmir’in ekonomisine hem katkı sağlıyor hem de yük getiriyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) raporuna göre, göçmenlerin %60’ı hizmet sektöründe çalışıyor ve şehir ekonomisine yıllık 12 milyar TL’lik bir katkı sunuyor. Ancak bu katkı, işsizlik ve sosyal gerilimlerle gölgeleniyor.
- İşsizlik: İzmir’de işsizlik oranı 2023’te %11,2’ye yükseldi (TÜİK). Göçle gelen vasıfsız iş gücü, yerel halkla rekabeti artırıyor.
- Sosyal uyum: Basmane ve Kadifekale gibi bölgelerde Suriyeli göçmen nüfusu 100 bini aştı. Sosyolog Dr. Ayşe Güçlü, “Etnik ayrışma ve gettolaşma riski büyüyor” uyarısında bulunuyor.
Bilimsel tahmin: İzmir dayanır mı?
İzmir’in taşıma kapasitesi, bilimsel modellerle hesaplanabilir. Kentleşme uzmanı Prof. Dr. İlhan Tekeli’ye göre, bir şehrin sürdürülebilir nüfusu, altyapı kapasitesine bağlı. İzmir’in mevcut altyapısıyla ideal nüfusu 4-4,2 milyon. Şu anki 4,48 milyon, bu sınırı çoktan aştı.
- Senaryo 1: Göç hızı aynı kalırsa, 2030’da İzmir’in nüfusu 5 milyonu geçecek. Bu, su tüketiminde %20, trafikte %30 artış demek.
- Senaryo 2: Altyapı yatırımları artmazsa, 2027’de sel ve susuzluk gibi felaketler kaçınılmaz olacak.
