Türkiye-Avrupa Birliği Mali İş Birliği kapsamında yürütülen ve Avrupa standartlarında hazırlanan SKUp İzmir çalışmaları sona erdi. İzmir’in toplu ulaşım, çevre ve yaşam kalitesine dair 50 yıllık vizyonunu şekillendirecek planın kapanış toplantısı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın ev sahipliğinde gerçekleştirildi.
SKUp İzmir’de sona gelindi
Daha güvenli, temiz, erişilebilir ve uygun maliyetli bir ulaşım altyapısı hedefiyle hazırlanan SKUp İzmir, Avrupa Birliği politikalarıyla uyumlu sürdürülebilir kentsel hareketlilik stratejilerini temel alıyor. İzmir Ulaşım Modeli'nin geliştirilmesiyle başlayan süreç, 100 farklı tedbirin yer aldığı stratejik bir eylem planına dönüştü.
Toplantıya İzmir Valisi Dr. Süleyman Elban, AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Jurgis Vilcinskas, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı AB Yatırımları Daire Başkanı Dr. Tijen İğci gibi isimler de katıldı. Projeye dair teknik sunumu ise İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Danışmanı Prof. Dr. Yalçın Alver gerçekleştirdi.
“Bu sadece bir başlangıç”
Başkan Tugay, toplantıdaki konuşmasında SKUp İzmir’in şehrin ulaşım vizyonu için kritik önemde olduğunu vurgulayarak, İzmir'in 2030 İklim Nötr taahhüdünden bahsetti. Tugay, hükümet ve Avrupa Birliği'nden de katkı beklediklerini söyledi. Cemil Tugay şunları söyledi:
“Hep beraber bunu başarabiliriz. 2029'a kadar görevde olacak belediye başkanı olarak bu yolda çok çalışacağıma, hem Türkiye hem dünyadaki başka şehirlere de ilham verebilecek noktaya gelmek için çok çabalayacağıma söz veriyorum. Bu bir final değil, başlangıç. Pazartesi gününden itibaren bu konuda oluşturacağımız çalışma gruplarıyla, en kısa vadede hayata geçirebileceğimiz ve gerçekten şehrimizde fark yaratacak eylemler için çalışmaya başlayacağız.”
Bisikletli ulaşımı destekleyen vatandaşlara değinen Tugay, “Biz onları görünce seviniyoruz. Ne güzel duyarlı insanlarımız var diyoruz, itiraz edip görüşlerini belli ediyorlar. Her biri bizim için çok kıymetli. Çözemeyeceğimiz hiçbir şey yok. Konuyla ilgili yapacağımız görüşmeler sonrasında aslında bir yanlış anlamanın olduğunu, düşüncemizin iyi olduğunu anlatabileceğiz” ifadelerini kullandı.
"Amacımız 330-40 belki 50 yıllık süreci planlamak"
Kentin kontrolsüz büyümesi nedeniyle ulaşımda bazı zorluklar yaşadıklarını belirten Cemil Tugay, 4,5 milyon nüfusun 3 milyonunun körfez çevresinde yaşadığını belirtti. Toplu ulaşımı iyileştirmek için çalışmalara devam ettiklerini belirten Tugay, şunları söyledi:
“Sürdürülebilir Kentsel Ulaşım Planı, çok değerli bir plan. Bize hedef olarak gösterilen, önerilen şeyleri uygulamak elbette ki en önemli görevlerimizden olacak. İzmir'de bunları hemen önümüze yakın zamanda gerçekleştireceğimiz hedefler olarak koyacağız. Kenti ulaşım master planıyla yeniden gözden geçirme çabamız da var. SKUp İzmir, önemli dayanaklarından birisi olacak. Bunun üzerine oturtacağımız bir master plan çalışması yapacağız. Amacımız 30-40 belki 50 yıllık süreci planlamak”
"İnsanların daha özgürce hareket edebildiği bir şehir istiyoruz"
İlerleyen yıllarda teknolojiyle birlikte birçok şeyin değişebileceğini belirten Cemil Tugay, bu konuda gelişmeleri takip ederek çalıştıklarını dile getirdi. Tugay, şu sözleri ifade etti:
“Öyle bir sistem kurmalıyız ki; kentin havası temiz olmalı, gürültü olmamalı, insanlar bir yerden bir yere erişimde kendi özel araçlarının dışında sağlıklı, güvenli, konforlu toplu taşıma alternatiflerine sahip olmalı. Şehirde mini mikromobilite araçlarıyla ulaşım da yapılabilmeli. Konuya bu çerçevede bakacağız. Şehrin özellikle merkezi yaşam alanlarında insanların daha özgürce hareket edebildiği, daha sağlıklı koşullarda yaşadığı bir şehir istiyoruz. Bunu yapacağız”
"İzmir bizim için oldukça önemli bir şehir"
AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Jurgis Vilcinskas, İzmir’in AB-Türkiye iş birliğindeki önemine dikkat çekerek şunları söyledi:
“İzmir bizim için oldukça önemli bir şehir. Şehrin ulaşım yolculuğunda yeni bir sayfa açmak için buradayız. Bu proje AB ve Türkiye'nin iş birliğinin göstergesi olarak da görülebilir. İzmir her zaman ilklerin şehri olmuştur. İzmirliler, rahatça yaşayabilecekleri bir şehri hak ediyorlar. Sürdürülebilir bir kentsel ulaşım planı ve bu konuda vizyon oluşturmak çok önemli, sonrasında benimsenip gerçeğe dönüştürülmesi de”
"Bu başarı Türkiye'nin tüm şehirleri için ilham kaynağı"
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü AB Yatırımları Daire Başkanı ve İPA Direktörü Dr. Tijen İğci ise İzmir’in sürdürülebilir ulaşımda öncü rol üstlendiğini belirterek, şu ifadelere yer verdi:
“SKUp İzmir, bizim metropol ölçeğinde tamamladığımız ilk sürdürülebilir kentsel ulaşım planı projemiz. Bu başarı sadece İzmir değil, Türkiye'nin tüm şehirleri için ilham kaynağı, yol haritası olma özelliği taşıyor. İzmir'in bu öncü rolü, sürdürülebilir, insan odaklı, çevre dostu ulaşım sistemlerinin Türkiye genelinde yaygınlaşması için güçlü bir mesaj veriyor. SKUp İzmir sadece bir plan değil aynı zamanda bir vizyonun somutlaşmış hali. İzmir'in daha yaşanabilir, erişilebilir ve çevre dostu bir kent olma yolunda kararlılığını ortaya koymakta. Bakanlık olarak biz de böyle anlamlı projenin paydaşı olmaktan büyük onur duyuyoruz”
Şeffaf ve katılımcı bir anlayış
SKUp, şehirlerdeki hareketlilik ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmış, daha iyi bir yaşam kalitesi hedefleyen stratejik bir plan niteliği taşıyor. Aynı zamanda Avrupa Birliği’nin politika ve hedefleriyle uyumlu olduğunu gösteren bir sertifikasyon belgesi olma özelliğine sahip. Bu planlama yaklaşımı; vatandaşların ve paydaşların aktif katılımını, kurumlar arası güçlü iş birliğini, tüm ulaşım türlerinin entegre biçimde geliştirilmesini ve düzenli izleme-değerlendirme süreçlerini temel alıyor. İnsan merkezli, erişilebilirliği artıran ve yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlayan bu yaklaşım; yalnızca belirli bir uzmanlık alanına değil, disiplinler arası ekip çalışmasına dayanan, şeffaf ve katılımcı bir anlayışla şekilleniyor.
Sürdürülebilir ulaşım ön planda
SKUp İzmir'in temel amacı, sürdürülebilir hareketliliği teşvik ederek motorsuz ulaşım seçeneklerini, paylaşımlı ulaşımı ve toplu taşıma kullanımını artırmak. Bu kapsamda özel araç kullanımının azaltılması, diğer ulaşım türlerine geçişin kolaylaştırılması ve kentsel hareketlilik sisteminin çevresel etkilerinin azaltılması hedefleniyor. Aynı zamanda karbon emisyonlarının düşürülmesine katkı sunmayı amaçlayan SKUp İzmir, Avrupa Birliği'nin en iyi uygulamaları ve standartlarını referans alarak hazırlandı. Plan sayesinde İzmir'de daha güvenli, temiz, erişilebilir, dirençli ve ekonomik ulaşım çözümleri hayata geçirilecek; böylece kentin yaşanabilirliği ve sürdürülebilirliği önemli ölçüde desteklenecek.
SKUp İzmir’de neler yapıldı?
SKUp İzmir, dört temel bileşenden oluşan kapsamlı bir planlama süreciyle hayata geçirildi:
- Analiz ve Kapsam Belirleme,
- Strateji Geliştirme,
- Tedbir Planlaması ve Kabul Süreci,
- Kapasite Geliştirme, Eğitim ve Görünürlük.
İlk aşama olan Analiz ve Kapsam Belirleme sürecinin en önemli çıktısı, “İzmir Ulaşım Modeli” oldu. Bu kapsamda, kentin mevcut hareketlilik ve ulaşım hizmetlerinin ayrıntılı sayısal analizi gerçekleştirildi. Aktivite tabanlı talep modeli temelinde geliştirilen İzmir Ulaşım Modeli için; 37.171 hanede toplam 96.484 kişiyle hane halkı anketleri, 10 noktada 3.227 dış yolculuk verisiyle yol kenarı anketleri, 35 noktada bisiklet sayımları, 22 alt bölgede yaya sayımları ve 171 noktada araç sayımları yapıldı.
Strateji Geliştirme başlıklı ikinci bileşende, İzmir’in geleceğine dair senaryolar oluşturuldu; ortak vizyon, stratejik hedefler ve başarı göstergeleri belirlendi.
Üçüncü bileşen, somut adımların planlandığı Tedbir Planlaması ve Kabul Süreci oldu. Geniş katılımlı paydaş toplantıları, teknik çalıştaylar ve değerlendirme oturumlarıyla oluşturulan tedbirlerin uzun listesi, çok aşamalı bir eleme sürecinden geçirildi. Sonuç olarak, 7 ana başlık altında toplam 100 tedbirden oluşan kısa liste belirlendi. Ayrıca bu aşamada İzleme ve Değerlendirme Planı ile Finansal Plan da hazırlandı.
Dördüncü ve son bileşen olan Kapasite Geliştirme, Eğitim ve Görünürlük çalışmaları kapsamında; 18 teknik eğitim, 10 teknik çalıştay, 2 yurtdışı teknik inceleme gezisi, 3 adet, her biri 250 kişilik Paydaş Katılım Çalıştayı ve 2 Vatandaş Forumu düzenlendi.
