İzmir Körfezi, bir zamanlar Ege’nin bereketli sularıyla balıkçıların geçim kapısıydı. Ama şimdi kıyılarında binlerce ölü balık birikiyor, keskin bir koku havayı kaplıyor. 2024’ün son aylarından beri artan bu olaylar, İzmir’i alarma geçirdi. Denizde neler dönüyor? Kirlilik mi, yoksa daha karanlık bir sır mı var?
Balık ölümleri: Rakamlar ve gerçekler
2024 Eylül’ünden beri İzmir Körfezi’nde balık ölümleri hız kesmeden artıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2023 verilerine göre, körfezde oksijen seviyesi bazı bölgelerde 2 mg/L’nin altına düşmüş—balıkların yaşayabilmesi için minimum 5 mg/L gerekiyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün 2024 raporuna göre, Karşıyaka ve Bostanlı kıyılarında son 6 ayda 10 tondan fazla ölü balık toplandı.Yüzey balıkları (kefal, sardalya) ölmeye başladıktan sonra, dip balıkları (barbun, dil balığı) da etkileniyor.İzmir Büyükşehir Belediyesi, “mevsimsel oksijen azalması” dese de, bu ölçekteki bir kayıp normal değil.
Kirlilik mi, zehir mi?
İzmir Körfezi’nin kirlilik sorunu yeni değil. TÜBİTAK’ın 2022 analizine göre, körfezde ağır metal oranları (kurşun, cıva) Türkiye ortalamasının 3 katı. Gediz Nehri’nden gelen tarım atıkları ve sanayi deşarjları, suyu zehirliyor. Ancak X’te dolaşan duyumlar, daha büyük bir iddiayı fısıldıyor: “Kimyasal atıklar mı dökülüyor?” Çevre Mühendisi Prof. Dr. Ali Serkan, “Bu ölçekte balık ölümü, sadece kirlilikle açıklanamaz; toksik bir madde olasılığı araştırılmalı” diyor. Karşıyaka’da kıyıya her gün balıklar vurmaya devam ediyor. Yerel balıkçılar, “Deniz leş gibi kokuyor, nefes alamıyoruz” diye isyan ediyor.
“Körfez’i kurtarmazsak, İzmir’i kaybederiz”
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Canan Tüfekçi, körfezde alg patlamalarının (red tide) balık ölümlerini tetiklediğini söylüyor. 2024’te su sıcaklığının 1,5°C artması ve azot-fosfor birikimi, bu patlamaları körüklüyor. Ancak TÜBİTAK’ın son raporu, sudaki cıva seviyesinin bazı noktalarda 0,05 mg/L’ye ulaştığını gösteriyor—AB limiti 0,01 mg/L. Bu, sanayi atıklarının ötesinde bir şey mi işaret ediyor?Resmi kurumlar, henüz toksikoloji testlerini tamamlamadı. X’teki bazı kullanıcılar, “Dip balıkları da ölüyorsa, bu kimyasal bir felaket” diyor.
İzmir’in geleceği tehlikede mi? Körfez, İzmir’in sadece bir manzarası değil, ekonomisi ve kültürü. Balıkçılık sektörü 2023’te 1,2 milyar TL gelir sağladı (İzmir Ticaret Odası). Ama bu ölümler devam ederse, hem deniz yaşamı hem de geçim kaynakları çökebilir. Çevre aktivisti Ayşe Kaya, “Körfez’i kurtarmazsak, İzmir’i kaybederiz” uyarısında bulunuyor. Çözüm için acil arıtma yatırımları ve sanayi denetimleri şart.
