İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından 22 Kasım 2024 tarihinde askıya çıkarılan planın, bölgedeki ekolojik hassasiyetleri göz ardı ettiği ve daha önce yargı tarafından iptal edilen 2022 tarihli plana benzer şekilde hazırlandığı öne sürüldü.
Karaburun Yerel Fok Komitesi'nin açıklaması
Karaburun Yerel Fok Komitesi ve Karaburun Sivil İnisiyatif Kentleşme ve Planlama Çalışma Grubu, yeni plana dair kapsamlı bir değerlendirme raporu hazırlayarak ilgili kurumlarla paylaştı. Konuyla ilgili yapılan açıklamada, planın bölgede yapılaşma baskısını artıracağı, kıyı alanlarını turizm ve ticaret kullanımlarına açacağı ve çevresel hassasiyetleri gözetmediği ifade edildi. Karaburun Yerel Fok Komitesi ve Karaburun Sivil İnisiyatifi, planın koruma ilkesinden uzaklaştığını belirterek şu değerlendirmede bulundu: "İlgili planda Karaburun-Ildır Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi'ndeki mevcut koruma sorunları ve yerel sorunlar gözetilmemiştir. 1/25.000 ölçekli planlara ilişkin 2022 yılında yapılan itirazlar ve yargı kararları göz önüne alınmamıştır. Yeni planın eskisinden çok da farklı olmadığını söylemek mümkündür. Planda; ‘Hassas Alan B’ olarak belirlenen bölgelerde dahi yenilenebilir enerji santralleri ve maden faaliyetlerine izin verilebilecektir. Henüz yapılaşmamış kıyı alanlarının hemen tümü ticaret, turizm ve konut karma kullanımına ayrılmıştır. Yarımadada mevcut RES lisans sahaları dışında da tarım veya mera alanları üzerinde, lisanssız güneş enerji santrali projeleri önerilmektedir. Tescilli mera alanlarının korunmasına yönelik bir hüküm bulunmamaktadır. Bölgenin tek sulak alanı olan İris Gölü çevresinde yenilenebilir enerji faaliyetleri yürütülebilecektir. Kentsel sit alanı ilan edilen Sazak Köyü için koruyucu bir plan kararı yoktur. Gerence Körfezi’ne olumsuz etkileri bulunan balık çiftliklerinin yoğunlukta olduğu Eğri Liman kıyıları 2. Derece Doğal Sit Alanı olarak işaretlenmiştir. Sit statüsündeki bu değişiklik kıyılardaki kullanım baskısını artıracaktır. Akdeniz foklarının en önemli habitatlarından Mordoğan Ayıbalığı Koyu ve çevresi için belirlenen ‘Hassas Alan A’ kararı olumlu olmakla birlikte kıyı kullanımı hali hazırda yoğundur ve planda bu alanlar için turizm ve ticaret kullanımları önerilmiştir. Bölge, hem ulusal hem de küresel ölçekte biyoçeşitlilik açısından önemli bir alandır. Ancak bu plan, alanın korunma vizyonuyla örtüşmemektedir. Yatırım kararlarının birbirinden bağımsız ve parçacı ÇED süreçleriyle yürütülmesi büyük bir sorundur. 2022 yılında iptal edilen planın itiraz ve yargı kararları dikkate alınmadan tekrar yürürlüğe sokulması kabul edilemez. Özel Çevre Koruma Bölgesi’ne yönelik korunma vizyonunun öncelikli olma gerekliliği göz ardı edilmiştir. Bu nedenle ilgili birimlerden, planın tüm bu incelemeler ışığında tekrar değerlendirilmesini talep ediyoruz."
Özel Çevre Koruma Bölgesi'nin gerekliliği uygulanmalı
Komitenin sunduğu değerlendirme raporunda da plana dair öne çıkan sorunlar şu şekilde sıralandı:
Geniş Konut Gelişme Alanları: Tarım, zeytinlik ve ağaçlık alanların büyük bir kısmı konut ve ticaret alanı olarak ayrıldı.
Kıyıların Yapılaşmaya Açılması: Henüz yapılaşmamış kıyı alanlarının büyük bölümü turizm, ticaret ve konut karma kullanımına ayrılarak kıyılardaki baskının artırılması öngörüldü.
Enerji Projeleri Baskısı: Plan, sekiz farklı firmaya ait güneş enerji santrali (GES) projesini içermekte ve Karaburun Yarımadası’nda yeni RES ve GES yatırımlarına açık kapı bırakmaktadır.
Mera Alanlarının Korunmaması: Plan notlarında tescilli meraların korunacağı belirtilmesine rağmen, bu alanlarda yenilenebilir enerji yatırımları için açık bir sınırlama getirilmedi.
Maden Faaliyetlerine Açık Kapı: ‘Hassas Alan B’ bölgelerinde maden lisansı olan alanlardaki yatırımların devam etmesine izin verilmektedir.
İris Gölü ve Çevresi Tehlikede: Yarımadanın tek sulak alanı olan İris Gölü çevresinde kurulu GES faaliyetleri bulunmaktadır ve plana göre bu faaliyetler sürdürülebilecektir.
Sazak Köyü Korumaya Alınmıyor: Kentsel sit alanı ilan edilen tarihi köy için koruyucu plan kararları alınmamıştır.
Balık Çiftliklerinin Statüsü Değiştirildi: Önceden 1. Derece Doğal Sit Alanı olan Eğri Liman kıyıları, 2. Derece Doğal Sit Alanı olarak değiştirilerek kıyı kullanım baskısı artırılmıştır.
Mordoğan Ayıbalığı Koyu'nda Turizm ve Ticaret Baskısı: Akdeniz fokları için kritik habitat alanı olan koy ve çevresi, turizm ve ticaret kullanımları için ayrılmıştır.
Karaburun Yerel Fok Komitesi ve Karaburun Sivil İnisiyatif, planın yeniden değerlendirilmesi için hukuki ve idari girişimlerde bulunmaya devam edeceklerini belirtti. Komite, Özel Çevre Koruma Bölgesi statüsünün gerektirdiği koruma önceliklerinin göz ardı edilmemesini talep ediyor.
