Haliller Köyü, tarihi yapıları ve kültürel mirası ile dikkat çeken bir yerleşim alanıdır. Köyde yer alan Dumanlıoğulları Hüseyin, İsmail ve Mehmet Ağalar tarafından yaptırılan çeşme, köyün tarihî zenginliğine katkı sağlayan önemli yapılar arasında yer alıyor. Bu çeşmenin vakfiyesi, köydeki sosyal ve kültürel yapının nasıl şekillendiğine dair önemli bilgiler sunuyor. Vakfiyeye göre, çeşme R.1194 (M.1780) yılında yaptırılan çeşme, yapının ne kadar eski olduğunu gösteriyor.
Çeşmenin yapısal özellikler nedir?
Haliller Köyü'ndeki Haliller Çeşmesi, dört yüzlü ve kare planlı bir yapıdır. Depolu bir çeşme olarak tasarlanmış olup, büyük ebatlara sahip olması nedeniyle oldukça dikkat çekici ve anıtsal bir görünüme sahiptir. Yüksek bir kaide üzerine inşa edilen çeşme, moloz taş kullanılarak yapıldı. Bu da ona sağlam bir yapı kazandırırken, zamanla meydana gelen yıpranmalara karşı dayanıklılığını artırdı.
Çeşmenin mimarisi yapısı nedir?
Çeşmenin mimari yapısı, üçgen alınlıklı üst örtü ve her cephenin birbirine benzer tasarımıyla dikkat çekiyor. Cephenin her biri dikdörtgen çerçeve içerisine alınmış ve hafif sivri kemerli nişlerle süslendi. Nişlerin derinliği, iki sıra kemerle artırılmış ve bu kemerlerin başlangıçlarına yerleştirilen taşlarla sütun havası yaratılmıştır. Bu tür detaylar, çeşmenin sadece bir su kaynağı değil, aynı zamanda bir sanat eseri olarak işlev gördüğünü de gösterir.
Çeşmenin üst kısmında yer alan tuğlalarla yapılan kirpi saçak uygulaması, dönemin inşaat tekniklerinin bir örneğidir ve yapının tarihi havasını daha da pekiştiriyor. Kuzey ve Güney cephelerinde de aynı şekilde dikdörtgen çerçevelerin üzerine iki sıra halinde tuğla dizilmiş, bu da yapının mimari bütünlüğünü sağlandı.
Günümüzde çeşmenin durumu
Çeşmenin cephesindeki nişlerde, alt kısımlarda lüleler yer alıyor. Ancak, günümüzde bu lüleler kaybolmuş ve çeşmeden akan su da durmuş durumdadır. Ancak, sadece Doğu yüzünde bulunan çeşme hâlâ çalışıyor ve bu, çeşmenin eski işlevinin bir kısmını hâlâ yerine getirdiğini gösterir.
Çeşmenin kitabesi
Haliller Çeşmesi, tarihi sürecini anlamamıza yardımcı olacak üç adet kitabeye sahiptir. Bu kitabeler, çeşmenin inşa edildiği dönemin önemli belgelerinden biridir.
- İlk Kitabe: Kuzey nişindedir ve mermer üzerine kabartma tekniğiyle yazılmıştır. Bu kitabe dört satırdan oluşmaktadır, ancak tarih kısmı mevcut değildir.
- İkinci Kitabe: Batı nişi içindedir ve yine mermer üzerine kabartma tekniğiyle yazılmıştır. Bu kitabede tarih bulunmasına rağmen, yazılar okunabilecek kadar net değildir.
- Üçüncü Kitabe: Doğu nişindedir ve üzerine R.1194 (M.1780) tarihi yazılmıştır. Bu kitabe, çeşmenin yapım tarihini kesin bir şekilde belirlememizi sağlar.
Tarihi çeşmeye nasıl gidilir?
İzmir'den Kiraz Haliller Köyü'ne ulaşmak için birkaç farklı toplu taşıma seçeneği mevcuttur. Haliller Köyü, Kiraz ilçesinde yer aldığı için ulaşım genellikle Kiraz ilçesi üzerinden sağlanmaktadır. İşte İzmir'den Haliller Köyü'ne ulaşmanın yolları:
1. İzmir Otogar’dan Kiraz’a otobüs ile ulaşım
İzmir Otogar'ından Kiraz ilçesine sefer yapan otobüsler bulunuyor. Bu otobüslerle, Kiraz ilçesine kadar gidip, oradan Haliller Köyü'ne aktarma yapabilirsiniz. Kiraz ilçe terminaline geldikten sonra, minibüs veya taksi kullanarak Haliller Köyü'ne ulaşabilirsiniz.
2. İzmir’den Kiraz’a ESHOT otobüsü ile ulaşım
İzmir’in merkezinden ESHOT otobüsleriyle de Kiraz’a ulaşmak mümkündür. ESHOT’un bazı hatları Kiraz ilçesine gitmektedir. Bu otobüsler, toplu taşımada uygun fiyatlı bir seçenek sunar.
- Otobüs Hatları: 100 numaralı hat gibi belirli hatlar, Kiraz ilçesine gitmektedir.
- Yolculuk Süresi: ESHOT ile Kiraz’a yolculuk yaklaşık 1.5-2 saat sürebilir.
- Ücret: ESHOT otobüsü ücreti, İzmir şehir içi tarifesine bağlı olarak 15-20 TL civarındadır.
4. Kiraz’dan Haliller Köyü’ne minibüs ile ulaşım
Kiraz ilçesinden Haliller Köyü'ne minibüs seferleri de mevcuttur. Kiraz merkezden Haliller Köyü’ne minibüsle ulaşmak, kısa ve kolay bir yolculuk sağlar.