Petrol zengini İran, uzun süredir devam eden ekonomik yaptırımlar ve altyapı yetersizlikleri nedeniyle büyük bir enerji krizinin eşiğinde. Kış mevsimiyle birlikte elektrik ve doğalgaz talebinin zirveye çıkması, ülkenin enerji altyapısını zorlamaya devam ediyor.
Hükümet, bu krizle mücadele etmek için halktan enerji tasarrufu yapmalarını istiyor, ancak mevcut altyapı ve ekonomik engeller bu sorunu çözmek için yeterli olmuyor.
Kış aylarında artan enerji talebi krizi derinleştiriyor
İran'da, özellikle kış aylarında hava sıcaklıklarının düşmesiyle birlikte, enerji talebi ciddi şekilde artıyor. Ancak, enerji altyapısındaki eksiklikler ve mevcut santrallerin kapasite yetersizlikleri, ülkenin enerji ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmasına neden oluyor. Enerji kesintileri, sanayi sektöründen eğitim sistemine kadar birçok alanı etkiliyor. Kimi bölgelerde fabrikalar ve devlet daireleri tatil edilirken, okullar ise uzaktan eğitime geçmek zorunda kaldı.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, halktan enerji tüketimlerini azaltmalarını istedi ve kombilerinin sıcaklık ayarını 2 derece daha düşük tutmalarını tavsiye etti. Aynı şekilde, Enerji Bakanı Abbas Aliabadi, halktan yakıt tüketimini kısmalarını ve enerji santrallerine daha fazla gaz verilmesini talep etti. Ancak, bazı enerji santrallerinin arızalanması ve yakıt sıkıntısı nedeniyle, İran'ın enerji taleplerine yetişmesi giderek daha da zorlaşıyor.
İran'da eğitim ve sanayi sektörü etkilendi
Kış mevsimi, İran'ın eğitim sistemini de olumsuz etkiliyor. Aralık ayında, Erdebil, Tahran, Batı Azerbaycan, Simnan, Gülistan, Kuzey Horasan, Rezevi Horasan, Mazenderan, Zencan, Kürdistan ve Kirmanşah gibi bölgelerde okullar tatil edilerek uzaktan eğitime geçildi. Fabrikalar ve sanayi atölyeleri de doğalgaz sıkıntısı nedeniyle faaliyetlerine ara vermek zorunda kaldı. İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Cafer Kaimpenah, doğalgaz ihtiyacının 945 milyon metreküpe çıktığını, ancak yalnızca 840 milyon metreküplük üretim yapıldığını belirtti.
Bu durum, sanayide üretim kaybına ve ekonomik zararlara yol açıyor. Elektrik kesintileri, İran ekonomisinde büyük bir daralmaya yol açarken, birçok işyerinin faaliyetlerini sınırlamak zorunda kalması, yıllık milyarlarca dolarlık zarara neden oluyor.
Yenilenebilir enerji yatırımları yetersiz
İran'ın enerji altyapısındaki en büyük sorunlardan biri de yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımların yetersizliği. Elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 94'ü fosil yakıtlardan sağlanırken, yenilenebilir enerji oranı yalnızca yüzde 0.6 seviyesinde kalıyor. Rüzgar ve güneş enerjisi gibi kaynakların dünya genelindeki payı yüzde 13 civarındayken, İran bu alanda büyük bir gerilik yaşıyor.
Bu verimsizlik, İran'ın enerji verimliliğini olumsuz etkilerken, sık sık yaşanan elektrik kayıpları sanayideki üretim kaybını daha da artırıyor. İran hükümeti, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesini 2.500 megavata çıkarmayı hedeflese de, ekonomik yaptırımlar ve düşük yatırımlar bu planların önünde büyük engeller oluşturuyor.
İran'ın doğalgaz rezervleri yeterli, ancak yatırımlar eksik
İran, dünyada en fazla doğalgaz rezervine sahip ikinci ülke konumunda olmasına rağmen, mevcut enerji altyapısı yetersiz ve ekonomik yaptırımlar, yabancı yatırımların ülkeye girişini engelliyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresi'ne (EIA) göre, İran'ın kanıtlanmış doğalgaz rezervleri 34 trilyon metreküpe ulaşıyor. Buna rağmen, İran'ın enerji krizini aşabilmesi için gerekli teknolojik yatırımlar ve altyapı güçlendirmeleri gerçekleştirilemiyor.
İran'ın doğalgaz rezervlerinin fazlalığı, aslında enerji kriziyle mücadelede potansiyel bir avantaj olabilir. Ancak, altyapı eksiklikleri ve mevcut teknolojilerin yetersizliği, İran'ın bu zengin doğal kaynakları etkin bir şekilde kullanmasını engelliyor. Bu da enerji krizinin derinleşmesine yol açıyor.