İş hayatımız, yalnızca maddi kazanç elde ettiğimiz bir alan değil; aynı zamanda kimliğimizin ve öz saygımızın da bir parçası. Ancak bazı durumlarda, iş yerinde yaşanan görünmez süreçler bireyin psikolojisinde derin yaralar bırakabiliyor. Son yıllarda adı daha sık duyulan “sessiz kovulma” da bu süreçlerden biri. Peki bu kavram ne anlama geliyor, nasıl fark edilir ve neden bu kadar yaygınlaştı?
Sessizce gönderilmenin adı: Sessiz kovulma
Son dönemde adını daha sık duymaya başladığımız “sessiz kovulma” (quiet firing), işten çıkarılmak istenen ancak çeşitli nedenlerle kovulamayan çalışanların, iş yerinde adeta dayanılmaz hale gelen bir ortama maruz bırakılması anlamına geliyor. Bu süreçte çalışan, yöneticisinin doğrudan bir ayrılık konuşması yapmasındansa; zam alamamak, projelerden dışlanmak, sistematik olarak göz ardı edilmek gibi yollarla adım adım işten uzaklaştırılıyor.
2022 yılında LinkedIn’de yapılan bir ankette katılımcıların %38’i bu durumu birebir yaşadıklarını belirtirken, %48’i iş ortamlarında bu tür olaylara şahit olduklarını söylüyor.
Fark edilmesi zor, etkisi yıkıcı
Sessiz kovulmanın en tehlikeli yönlerinden biri de çalışan tarafından fark edilmesinin zor olması. Özellikle zamların ve terfilerin reddedilmesi, büyük projelere dahil edilmemek ya da yapılan işin sürekli ve yıkıcı şekilde eleştirilmesi gibi belirtiler zamanla çalışanın kendi öz güvenini sorgulamasına yol açıyor. Bu durum, kişinin kendini değersiz hissetmesine ve performansında da gözle görülür düşüşler yaşamasına neden olabiliyor.
Yöneticiler neden sessiz kovulmaya başvuruyor?
Bu etik dışı uygulamanın arkasında pek çok neden yatıyor. En yaygınları ise şunlar:
- Çatışmadan kaçınmak: Açık iletişim kurmak yerine çalışanı görmezden gelmek daha kolay geliyor.
- Maliyet kaygısı: Kıdem tazminatı ya da işsizlik maaşı ödememek için çalışan ayrılmaya zorlanıyor.
- Zayıf liderlik: Beklentilerin net şekilde ifade edilmemesi ve etkili bir mentörlük sisteminin eksikliği.
Toksik şirket kültürü: Empati ve iletişim becerilerinden uzak, profesyonellikten yoksun bir yönetim anlayışı.
Psikolojik etkileri sandığınızdan daha derin olabilir
Sessiz kovulma, yalnızca profesyonel hayatı değil, bireyin genel psikolojik sağlığını da tehdit ediyor. Sürekli değersizlik hissi, yöneticiden gelen belirsiz tepkiler, kendini ifade edecek bir alan bulamamak; zamanla depresyon, kaygı bozuklukları ve öz saygı kaybına dönüşebiliyor. Üstelik kişi, bu duygusal yükle işine devam etmek zorunda kalıyorsa, süreç çok daha yıpratıcı hale geliyor.
Çözüm var mı?
Sessiz kovulmayı önlemek mümkün. Hem yöneticilerin hem de çalışanların atabileceği adımlar var. Açık iletişim kültürünün teşvik edilmesi, düzenli geri bildirim süreçlerinin oluşturulması, adil bir görev dağılımı ve sağlıklı bir mentörlük sistemi bu süreci önlemede kritik rol oynuyor. Çalışanlar ise yaşadıkları problemleri görünür kılmak ve sağlıklı denetim mekanizmalarının oluşması için adım atmak zorunda.
İş yerinde bir süredir huzursuz musun, yoksa gerçekten sessizce kovuluyor musun? Cevap bazen düşündüğünden daha karmaşık olabilir. Ama bir şey kesin: Sessizlik, çoğu zaman sadece sessizlik değildir.
