Steroidler, hem tıp hem de spor alanında önemli bir yere sahip olan biyoaktif bileşiklerdir. Doğal olarak vücutta bulunan bu bileşikler, hormonlar olarak işlev görür ve metabolik süreçlerin düzenlenmesinde kritik rol oynar. Sentetik versiyonları ise tıbbi tedavilerde ve bazen performans artırıcı olarak kullanılır. Peki, steroidler nedir ve hangi alanlarda kullanılır?

Steroid nedir?

Steroidler, dört karbon halkasından oluşan organik bileşiklerdir. Hem bitkilerde hem de hayvanlarda doğal olarak bulunan bu bileşikler, hormonlar olarak çeşitli fizyolojik fonksiyonları yönetir. Kortizol, testosteron, östrojen ve progesteron gibi steroid hormonları, inflamasyonu azaltmaktan üreme fonksiyonlarını kontrol etmeye kadar geniş bir yelpazede rol oynar. Steroidlerin kolesterolden türetildiği ve vücuttaki birçok sürecin çalışmasında önemli olduğu bilinmektedir. Doğal yapılarının yanında sentetik olarak da üretilebilir. Tıbbi tedavilerde bu sentetik steroidler, inflamatuar hastalıkları tedavi etmekten hormon dengesizliklerini gidermeye kadar çeşitli amaçlarla kullanılır.

Steroid ne işe yarar?

Steroidler, çeşitli alanlarda geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir. İşte başlıca işlevleri:

• İltihap azaltıcı: Kortikosteroidler, astım, romatoid artrit ve lupus gibi inflamatuar hastalıkları tedavi eder.

• Bağışıklık baskılayıcı: Organ nakli sonrası reddi önlemek ve otoimmün hastalıkları tedavi etmek için kullanılır.

• Hormon tedavisi: Testosteron eksikliği ve menopoz gibi durumları tedavi eder.

• Performans artırıcı: Anabolik steroidler, sporcularda kas kütlesini ve dayanıklılığı artırır. Ancak bu kullanım, doping kapsamında kabul edilir ve yasaktır.

• Cilt hastalıkları: Egzama ve sedef hastalığı gibi durumlarda topikal olarak kullanılır.

• Solunum yolları: Astım ve KOAH gibi hastalıkların yönetiminde inhaler steroidler etkili olur.

Steroid hormonu nedir?

Steroid hormonları, kolesterolden türetilen lipit hormonlardır. Vücutta gen ekspresyonunu düzenleyerek çeşitli sistemlerin çalışmasını sağlarlar. Kortizol, testosteron ve östrojen bu hormonlar arasında yer alır ve hem fizyolojik hem de biyokimyasal süreçlerde kritik rol oynar.

Steroid yan etkileri nelerdir?

Steroid kullanımının yan etkileri, türüne ve kullanım sürecine bağlı olarak farklılık gösterir:

• Oral steroidler: Kısa süreli kullanımda genellikle yan etki görülmez. Uzun kullanımda mide sorunları, kilo alma, uyku bozuklukları, enfeksiyon riskinde artış, kan şekeri yüksekliği, osteoporoz ve cushing sendromu gibi etkiler yaratabilir.

• Steroid inhalerler: Doğru dozlarda kullanıldığında yan etki riski düşüktür. Nadir durumlarda boğaz ağrısı, pamukçuk ve ses boğukluğu gibi etkiler gözlemlenebilir.

• Steroid burun spreyleri: Burun kanaması, burunda kuruluk veya tahriş gibi etkiler yaratabilir.

• Steroid enjeksiyonları: Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarma, morarma ve bazen enfeksiyon gibi etkiler olabilir. Diyabet hastalarında kan şekeri artışı veya tansiyon yükselmesi gözlemlenebilir.