ABD Başkanı Donald Trump, ülkede doğan kişilere otomatik vatandaşlık verilmesini sona erdirmeyi planladığını açıkladı. 20 Ocak Pazartesi günü imzaladığı başkanlık kararnamesi, doğum yoluyla vatandaşlık kavramını hedef alıyor ancak detaylar henüz netleşmiş değil. ABD Anayasası’nın 14. değişikliği, 1868 yılında yürürlüğe girmiş ve "ABD'de doğmuş herkesin vatandaş olma hakkını" güvence altına almıştı. Anayasa’daki bu değişiklik, İç Savaş sonrası eski kölelerin vatandaşlık haklarını garanti etmek amacıyla oluşturulmuştu. Trump’ın girişimi, ABD'de uzun süredir tartışma konusu olan düzensiz göç meselesine yeni bir boyut ekledi. Göçmen karşıtı çevreler, bu uygulamanın yasa dışı göçü teşvik ettiğini savunuyor. Özellikle hamile kadınların, bebeklerini ABD’de doğurabilmek için yasa dışı yollarla ülkeye girdikleri öne sürülüyor.
Anayasa'ya aykırı mı?
Hukukçuların çoğu, Trump’ın bu değişikliği tek başına başkanlık kararnamesiyle gerçekleştiremeyeceğini vurguluyor. Virginia Üniversitesi Anayasa Hukuku Profesörü Saikrishna Prakash, “Bu kararın nihai olarak mahkemelere taşınacağını düşünüyorum” dedi. Anayasa değişikliği yapmak için, Temsilciler Meclisi ve Senato’nun üçte iki çoğunluğu ile eyaletlerin dörtte üçünün onayı gerekiyor. Bu süreç son derece zor ve nadiren başarıya ulaşıyor.
Kaç kişiyi etkiler?
Pew Araştırma Merkezi’nin verilerine göre, 2016’da ABD’ye yasa dışı yollarla giren anneler yaklaşık 250 bin bebek dünyaya getirdi. Migration Policy Institute’a göre ise bu uygulamanın kaldırılması, 2050’ye kadar 4,7 milyon kişinin vatandaşlık kazanamamasına yol açabilir. Trump, daha önce yaptığı açıklamalarda, “ABD’de doğmuş olsalar bile yasa dışı göçmenlerin çocuklarının ebeveynleriyle birlikte sınır dışı edilmesi gerektiğini” savunmuştu. Bu hamlenin, özellikle göçmen aileler arasında büyük yankı uyandırması bekleniyor.
Diğer ülkelerde durum nasıl?
Kanada ve Meksika gibi 30’dan fazla ülke, doğum yoluyla vatandaşlık hakkını tanıyor. Birleşik Krallık ve Avustralya gibi ülkelerde ise ebeveynlerden birinin vatandaş ya da süresiz oturum sahibi olması şart koşuluyor. Türkiye’de ise hem doğum yeri hem de kan bağı ile vatandaşlık kazanılması mümkün.