ABD’nin ithalat vergilerini yeniden düzenlemesi, küresel zeytinyağı pazarında dengeleri değiştirdi. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimiyle uygulanan yeni gümrük vergileri, Türkiye’ye zeytinyağında yüzde 10’luk bir rekabet avantajı sağlarken, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve Tunus gibi büyük üreticiler için ciddi bir dezavantaj oluşturdu.
ABD’ye en düşük vergiyle giren Türkiye oldu
Trump’ın politikası çerçevesinde, Avrupa Birliği’nden gelen zeytinyağlarına yüzde 20, Tunus’tan gelenlere ise yüzde 28 oranında gümrük vergisi uygulanmaya başlandı. Türkiye’den ithal edilen zeytinyağlarında ise sadece yüzde 10 vergi alınıyor. Bu oran, Türkiye’yi ABD pazarı için cazip bir tedarikçi konumuna getirdi. Son altı yılda ABD pazarında öne çıkan tedarikçiler arasında İspanya, İtalya, Tunus ve Türkiye bulunuyordu. Ancak yeni vergi düzenlemeleri, rekabet şartlarını Türkiye lehine çevirdi. Türk zeytinyağı üreticileri, daha düşük gümrük vergisi sayesinde fiyat avantajı yakalayarak pazarda daha güçlü hale geldi.
Endülüs zeytinyağı sektörü tepkili
İspanya’nın en büyük zeytinyağı üretim merkezlerinden Endülüs, yeni vergi düzenlemesinden doğrudan etkilendi. Bölgedeki üretici kooperatiflerinden Cooperativas Agro-alimentarias de Andalucía ve Jaencoop'un zeytinyağı sektörü başkanı Cristóbal Gallego, durumu eleştirerek, "Hepimiz aynı kurallara göre oynuyoruz, Türkiye hariç" dedi. Gallego ayrıca ABD’de satılan her üç şişe zeytinyağından birinin İspanya menşeli olduğunu hatırlattı ve bu vergi adaletsizliğinin sektörde büyük bir dengesizliğe neden olabileceğini ifade etti.
Endülüs rekor kırdı ama pazar riski büyüyor
2024 yılında Endülüs, zeytinyağı ihracatında 4,5 milyar euroyu aşarak tarihi bir rekor kırdı. Bu ihracatın yaklaşık yüzde 18,8’i ABD pazarına gerçekleşti. Ancak yeni vergi oranları, bu pazar payının ciddi şekilde azalabileceğine işaret ediyor. İspanyol üreticiler, ABD'deki fiyat rekabetinde geri düşebilecekleri endişesini taşıyor.
Türkiye’nin fırsatı, AB'nin baskısı olabilir
Uzmanlar, Türkiye'nin bu süreçte ABD pazarındaki payını artırma şansı yakaladığını belirtiyor. Ancak aynı zamanda, AB’nin Trump sonrası dönemde yeniden bu vergiler için lobi faaliyeti yürütme ihtimali göz önünde bulunduruluyor. Türkiye’nin avantajı geçici olabilir, ancak üreticilerin bu dönemi iyi değerlendirmesi durumunda kalıcı kazanımlar sağlanabilir.
