GÜNDEM

4 Kasım: Tarihte iz bırakan olaylar ve unutulmaz isimler

4 Kasım, tarihi olaylar ve önemli doğumlar açısından zengin bir gün. Osmanlı'dan modern dünya tarihine, sanat ve bilime kadar birçok alanda iz bırakan olaylar yaşandı.

Abone Ol

4 Kasım, tarih boyunca birçok önemli olaya ev sahipliği yapmış bir gün olarak öne çıkıyor. Osmanlı İmparatorluğu’ndan, sanat dünyasına kadar geniş bir yelpazede yaşanan olaylar, bu günü unutulmaz kılıyor. Bu yazıda, 4 Kasım'da gerçekleşen tarihi olayları ve bu günde doğan veya hayatını kaybeden önemli kişileri keşfedeceğiz.

1515 - Osmanlı İmparatorluğunda Diyarbekir Eyaleti oluşturuldu, Bıyıklı Mehmet Paşa da ilk beylerbeyi olarak atandı.

1737 - İtalya'nın Napoli kentinde, San Carlo Tiyatrosu açıldı.

1757 - 30 Ekim günü tahta çıkan III. Mustafa'nın kılıç kuşanma töreni yapıldı. Kuşanılan kılıç Ömer bin Hattab'a aitti.

1875 - Kadınlar İçin Ayine Dergisi, Selanik'te yayına başladı.

1879 - Amerikalı James J. Ritty, yazar kasayı geliştirdi.

1909 - Bağdat Demiryolları kapsamında yapılan Haydarpaşa Garı törenle açıldı.

1918 - Yunanistan Sosyalist Emek Partisi kuruldu. Parti, 1924 Kasım ayındaki 3. olağanüstü kongresinde adını değiştirerek Yunanistan Komünist Partisi adını aldı.

1922 - Son Osmanlı Hükûmeti (Tevfik Paşa kabinesi) istifa etti. 1922 - Osmanlı Devletinin Resmî Gazetesi Takvim-i Vekayi yayınını durdurdu.

1922 - İngiliz arkeolog Howard Carter ve ekibi, Tutankamon'un mezarını keşfetti.

1933 - Yunanistan Hükûmeti Mustafa Kemal Paşa'nın doğduğu eve bir anı levhası koydu. Levhada "Türk milletinin büyük müceddidi ve Balkan ittihadının müzahiri Gazi Mustafa Kemal bu evde dünyaya gelmiştir." yazılı.

1937 - Mark Twain Cemiyeti, Atatürk'e madalya verdi.

1940 - Birleşik Krallık, Girit'i işgal etti. 1947 - Bulgaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

1950 - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Bölgesel ve Azınlık Diller Avrupa Şartı kabul edildi.

1951 - Din dersi ilkokullarda ders programına alındı.

1952 - ABD Başkanlık seçimlerini Dwight D. Eisenhower kazandı.

1956 - Sovyet güçleri Macaristan'a girdi.

1969 - Cumhuriyet Senatosu, 27 Mayıs 1960'ta siyasi hakları ellerinden alınan Demokrat Parti'lilerin haklarını iade etti. 1970 - Salvador Allende, Şili'de yapılan seçimler sonucunda oyların %36,3'ünü alarak devlet başkanı oldu.

1972 - İsmet İnönü, CHP üyeliğinden istifa etti.

1977 - Birleşmiş Milletler, Güney Afrika Cumhuriyeti'ne silah satışını yasakladı.

1979 - Tahran'daki ABD Elçiliğini işgal eden Humeyni yanlıları, Elçilik görevlilerini rehin aldı.

1979 - Almanya Yeşiller Partisi kuruldu.

1980 - ABD'de Cumhuriyetçi aday Ronald Reagan Başkanlık seçimlerini kazandı.

1981 - MGK, Yüksek Öğretim Kanunu’nu onayladı. YÖK, 6 Kasım 1981'de bu kanuna göre kuruldu.

1982 - Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren, halk oylamasına üç gün kala İstanbul'da halka seslendi: "Benim için, bizim için oy vermeyiniz. Anayasayı düşünerek oyunuzu kullanınız."

1982 - Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Eskişehir'de halka seslendi: "Gençlerimizi müspet ilim anlayışı içinde yetiştireceğiz. Atatürk ilkelerini bilir, tanır ve uygulamaya yetenekli biçimde yetiştireceğiz."

1993 - Emekli Binbaşı Ahmet Cem Ersever'in cesedi bulundu.

1995 - İzmir'de sel: 65 ölü, yüzden fazla yaralı.

2002 - Türkiye’de AKP ilk defa iktidara geldi.

2007 - TBMM 13 Ekim 2006 tarihli oturumunda 4 Kasım 2007 Pazar günü genel seçim yapılmasına karar verdi.

2008 - ABD'de Demokrat aday Barack Obama Başkanlık seçimlerini kazandı ve ABD'nin ilk siyah Başkanı oldu.

2009 - Rusya'nın Perm şehrindeki bir gece kulübünde, havai fişekli kutlamaların yol açtığı yangında 109 kişi öldü.  7 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

2016 - HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ve 9 HDP Milletvekili hakkında tutuklama kararı çıkarıldı.

Doğumlar

1575 - Guido Reni, İtalyan ressam (ö. 1642)

1618 - Alemgir Şah I, Babür İmparatorluğu'nun 6. Şahı (ö. 1707)

1631 - Mary, Kraliyet prensesi, İngiltere prensesi (ö. 1660)

1650 - III. William, 1689'dan 1694'e kadar eşi II. Mary ile birlikte İngiltere, İrlanda ve İskoçya kralı (ö. 1702)

1787 - Edmund Kean, İngiliz aktör (ö. 1833)

1873 - George Edward Moore, İngiliz filozof (ö. 1958)

1874 - Charles Despiau, Fransız heykeltıraş (ö. 1946)

1879 - Will Rogers, Amerikalı vodvil sanatçısı (ö. 1935)

1883 - Nikolaos Plastiras, Yunan general ve politikacı (ö. 1953)

1908 - Joseph Rotblat, İngiliz fizikçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 2005)

1909 - Bert Patenaude, Amerikalı futbolcu (ö. 1974)

1914 - Carlos Castillo Armas, Guatemala Başkanı (ö. 1957)

1916 - Walter Cronkite, Amerikalı televizyon gazetecisi (ö. 2009)

1916 - Ruth Handler, Amerikalı oyuncak üreticisi Mattel şirketinin başkanı iş insanı (ö. 2002)

1918 - Art Carney, Amerikalı oyuncu, Film, sahne, televizyon ve radyoda oyunculuk yapmış ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2003)

1923 - José Ramón Fernández, Kübalı asker ve komünist lider (ö. 2019)

1923 - Mücap Ofluoğlu, Türk tiyatro oyuncusu, seslendirme sanatçısı, yönetmen ve yazar (ö. 2012)

1925 - Doris Roberts, Amerikalı oyuncu (ö. 2016)

1931 - Richard Rorty, Amerikalı düşünür (ö. 2007)

1932 - Ali Alatas, Endonezyalı siyasetçi (ö. 2008)

1932 - Thomas Klestil, Avusturyalı diplomat (ö. 2004)

1933 - Charles K. Kao, Çin asıllı Amerikalı, Britanyalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2018)

1936 - C. K. Williams, Amerikalı şair ve Pulitzer Ödülü sahibi

1938 - Erkan Özerman, Türk prodüktör, organizatör ve sanatçı menajeri

1942 - Patricia Bath, Amerikalı göz hastalıkları uzmanı (oftalmolog), mucit, hayırsever ve akademisyen (ö. 2019)

1945 - Ali Özgentürk, Türk sinema yönetmeni

1946 - Laura Bush, ABD'nin 43. eski Başkanı George W. Bush'un eşi ve ABD'nin 2001-2009 yılları arası First Lady'si

1946 - Robert Mapplethorpe, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (ö. 1989)

1947 - Toshiyuki Nishida, Japon sinema oyuncusu ve yönetici (ö. 2024)

1947 - Alexei Ulanov, Sovyet buz patenci

1948 - Alexis Hunter, Yeni Zelandalı ressam ve fotoğraf sanatçısı (ö. 2014)

1948 - Amadou Toumani Touré, Mali eski devlet başkanı (ö. 2020)

1950 - Markie Post, Amerikalı oyuncu (ö. 2021)

1951 - Traian Băsescu, 2004'ten bu yana Romanya devlet başkanı

1952 - II. Tevadrus, İskenderiye Kıpti Ortodoks Patrikhanesi'nin 118. ve günümüzdeki Papası

1953 - Gülden Karaböcek, Türk fantezi-arabesk müzik şarkıcısı ve bestecisi

1955 - Matti Vanhanen, Finlandiya Başbakanı 1956 - Jordan Rudess, Amerikalı progressive rock-metal grubu Dream Theater'a dahil olan, progressive rock klavyecisi, kompozitör ve piyanist

1957 - Tony Abbott, Avustralya politikacı

1957 - Zerrin Özer, Türk pop şarkıcısı

1957 - Anne Sweeney, Amerikalı iş insanı

1959 - Ken Kirzinger, Kanadalı oyuncu ve dublör

1960 - Kathy Griffin, Amerikalı oyuncu, komedyen, senarist, yapımcı ve sunucu

1960 - Marc Awodey, Amerikalı şair (ö. 2012) 1961 - Ralph Macchio, Amerikalı oyuncu

1964 - Sinan Engin, Türk futbol yorumcusu, menajer, teknik direktör ve eski futbolcu

1964 - Yūko Mizutani, Japon aktris, seslendirme sanatçısı ve şarkıcı (ö. 2016)

1965 - Wayne Static, Amerikalı müzisyen (ö. 2014)

1967 - Fikret Orman, Türk inşaat mühendisi ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 34. Başkanı

1967 - Yılmaz Erdoğan, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu, şair, yazar ve yönetmen

1969 - Puff Daddy, Amerikalı prodüktör, rapçi, plak şirketi yöneticisi ve girişimci

1969 - Matthew McConaughey, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi

1970 - Malena Ernman, İsveçli mezzo-soprano opera sanatçısı

1972 - Luís Figo, Portekizli futbolcu

1976 - Mario Melchiot, Hollandalı eski millî futbolcu

1978 - İlke Hatipoğlu, Türk müzisyen, besteci ve Redd grubunun klavyecisi

1979 - Audrey Hollander, Amerikalı porno oyuncusu

1982 - Kamila Skolimowska, Polonyalı eski olimpik atlet (ö. 2009)

1984 - Ayila Yussuf, Nijeryalı futbolcu

1985 - Marcell Jansen, Alman futbolcu

1986 - Alexz Johnson, Kanadalı şarkıcı-şarkı yazarı, albüm yapımcısı, aktris ve hayırsever

1986 - Hanna Jaff, Amerikalı hayırsever ve yazar

1987 - Artur Jędrzejczyk, Polonyalı millî futbolcudur

1987 - Emrah Karaduman, Türk besteci ve aranjör

1989 - Enner Valencia, Ekvadorlu futbolcu

1990 - Jean-Luc Bilodeau, Kanadalı dizi ve sinema oyuncusu

1992 - Hiroki Nakada, Japon futbolcu

1993 - Pınar Deniz, Türk oyuncu

1998 - Achraf Hakimi, Faslı futbolcu

Ölümler

1411 - Halil Sultan, Timur'un büyük oğlu Miranşah'ın oğlu (d. 1384)

1581 - Mathurin Romegas, Malta Şövalyeleri'nin üyesi (d. 1525)

1847 - Felix Mendelssohn Bartholdy, Alman besteci (d. 1809)

1890 - Helene Demuth, Karl Marx'ın kâhyası (d. 1820)

1893 - Pierre Tirard, Fransız siyasetçi (d. 1827)

1918 - Andrew Dickson White, Amerikalı diplomat, yazar ve eğitimci (d. 1832)

1921 - Hara Takashi, Japonya Başbakanı (öldürüldü) (d. 1856)

1924 - Gabriel Fauré, Fransız besteci (d. 1845)

1931 - Buddy Bolden, Afroamerikan caz müzisyeni (d. 1877)

1938 - Ahmet Remzi Akgöztürk, Türk din adamı ve TBMM 1. dönem Kayseri milletvekili (d. 1871)

1940 - Arthur Rostron, Britanyalı denizci (d. 1869)

1957 - Şevki Efendi, Bahai din adamı (d. 1897)

1959 - Friedrich Waismann, Avusturyalı filozof, matematikçi ve dilbilimci (d. 1896)

1968 - Refi' Cevad Ulunay, Türk gazeteci (d. 1890)

1969 - Carlos Marighella, Brezilyalı Marksist aktivist, yazar, gerilla, kentsel gerilla savaşı kuramcısı (d. 1911)

1974 - Bert Patenaude, Amerikalı futbolcu (d. 1909)

1982 - Burhan Felek, Türk gazeteci ve yazar (d. 1889)

1982 - Jacques Tati, Fransız yönetmen ve aktör (d. 1907)

1983 - Doğan Avcıoğlu, Türk gazeteci, yazar ve siyaset adamı (d. 1926)

1984 - Ümit Yaşar Oğuzcan, Türk şair (d. 1926)

1993 - Ahmet Cem Ersever, Türk Jandarma subayı (emekli Binbaşı) (d. 1950)

1995 - Gilles Deleuze, Fransız yazar ve düşünür (d. 1925)

1995 - Paul Eddington, İngiliz oyuncu (d. 1927)

1995 - İzak Rabin, İsrailli siyasetçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1922)

2008 - Michael Crichton, Amerikalı yazar, yapımcı ve senarist (d. 1942)

2011 - Norman Ramsey, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1915)

2015 - Gülten Akın, Türk şair ve yazar (d. 1933)

2015 - René Girard, Fransız edebiyat eleştirmeni, antropolog ve filozof (d. 1923)

2016 - Mansur Purhaydari, İranlı eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1946)

2017 - Isabel Granada, Filipinli şarkıcı ve oyuncu (d. 1976)

2018 - Karl-Heinz Adler, Alman ressam, heykeltıraş ve grafik sanatçısı (d. 1927)

2018 - Donna Axum, Amerikalı eski Güzellik Kraliçesi, hayırsever ve model (d. 1942)

2019 - Jacques Dupont, Eski profesyonel Fransız erkek bisiklet yarışçısı (d. 1928)

2019 - Yılmaz Gökdel, Türk eski millî futbolcu ve teknik adam (d. 1940)

2019 - Virginia Leith, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1925)

2020 - Moncef Ouannes, Tunuslu sosyolog (d. 1956)

2020 - Matthew Tees, İskoç profesyonel futbolcu (d. 1939)

2021 - Barbara-Rose Collins, Amerikalı siyasetçi (d. 1939)

2022 - Daniel Batalha Henriques, Portekizli Roma Katolik piskopos (d. 1966)

2022 - Dow Finsterwald, Amerikalı golfçü (d. 1929)

2022 - Doris Grumbach, Amerikalı romancı, anı yazarı, biyograf, edebiyat eleştirmeni, kitapçı, eğitimci ve deneme yazarı (d. 1918)

2022 - Nicole Josy, Belçikalı şarkıcı (d. 1946)

2022 - Toralv Maurstad, Norveçli aktör ve tiyatro yönetmeni (d. 1926)

2022 - Balah Şir Mezari, Pakistanlı siyasetçi (d. 1928)