İzmir'in 8500 yıllık köklü tarihine baktığımızda, antik Akdeniz’in önemli merkezlerinden biri olarak birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış bir şehir görüyoruz. Söylenceler, bu köklü geçmişin kadın savaşçılar olarak bilinen Amazonlara kadar uzandığını öne sürer. İzmir’in kurucu figürü olarak kabul edilen Amazon Kraliçesi Smyrna’nın adı, zamanla İzmir olarak anılmaya başlamıştır.
Amazonların İzmir’deki varlığı
Amazonların Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yaşadığı ve bazı şehirlerin kurucusu olduğu anlatılır. Amazon Kraliçesi Smyrna’nın önderliğinde İzmir Körfezi'ne gelen Amazonlar, burayı çok beğenerek şehirlerini burada kurmuş ve kraliçelerinin adını şehre vermişlerdir.
Bir başka söylentiye göre ise Amazonlar, İzmir yöresindeki Elektdi halkı ile bir savaşa girmiş ve bu savaşın sonunda Amazon Kraliçesi Smyrna, kent kralı These ile evlenerek şehre adını vermiştir. İzmir'in ismi, bu efsaneye dayanan şekilde zamanla değişerek bugünkü halini almıştır.
Amazon kadınlarının özellikleri ve söylenceleri
Anlatılara göre Amazon kadınları, erkeklere karşı büyük bir nefret beslemekteydiler. Bu durumun iki farklı nedene dayandığı rivayet edilir: Birine göre, çevre kabilelere yapılan akınlar sırasında erkeklerin pusuya düşürülmesi ve öldürülmesi Amazon kadınlarını silahlanmaya itmiştir. Diğer bir söylentiye göre ise Amazonların köle olarak kullandıkları erkekler, Anadolu’da Zeus adında bir erkek baştanrının ortaya çıktığını duyup bununla övünmeye başlamış, Amazonlar da buna öfkelenerek erkekleri öldürüp, ülkelerine erkeklerin girişini yasaklamıştır.
Amazonların anlamı ve kültürel bağlantıları
Amazon kelimesi tam olarak netleşmese de, bazı araştırmacılar Farsça’da “savaşçılar” anlamına gelen “ha-mazan” kelimesinden türediğini öne sürer. Bir diğer yaygın inanış ise “memesiz” anlamına geldiğidir. Bazı efsanelere göre Amazonlar, rahat yay kullanabilmek için sağ memelerini keserdi. Ancak sanat eserlerinde Amazonlar iki memesiyle betimlenmiştir; sağ meme çoğunlukla kapalı şekilde gösterilmiştir.
Mitolojide Amazonlar ve Yunan tarihindeki izleri
Yunan mitolojisinde Amazonlar, "erkekleri öldüren" anlamına gelen “androktones” olarak tanımlanır ve erkeklerden uzak yaşayan bir topluluk olarak anlatılır. Ancak soylarını devam ettirmek için komşu kabileleri yılda bir kez ziyaret ederlerdi. Bu ilişkilerden doğan erkek bebekler ya öldürülür ya da babalarına gönderilirken, kız bebekler savaşçı olarak yetiştirilirdi. Ayrıca Dede Korkut hikayelerinde "Alp Kızları" olarak anılırlar ve Azerbaycan’da yaşadıkları iddia edilir.
Amazonların gerçekliği üzerine
Amazonların gerçekten yaşayıp yaşamadığı tartışmalı olsa da, arkeolojik buluntular bu efsaneye bir gerçeklik payı katmaktadır. Amazonların ataları olduğu düşünülen Sarmat kadın savaşçıların mezarlarında, yüzde yirmi beş oranında silah bulunmuştur. Aynı durum İskitlerde de görülmüştür ve bu buluntular, Amazon efsanesinin temellerini oluşturmuştur.
