Türkiye’de iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, çalışma şartlarına göre ya İş Kanunu’na ya da Türk Borçlar Kanunu’na tabi olurlar. İş Kanunu’na tabi işçiler, kıdem tazminatı, uzun ihbar süreleri ve daha geniş sosyal haklarla çalışırken, Türk Borçlar Kanunu’na tabi işçiler, daha sınırlı haklarla görev yapmaktadır.
Türk Borçlar Kanunu'na tabi işçiler kimlerdir?
Bazı özel sektör işyerlerinde çalışan işçiler, İş Kanunu yerine Türk Borçlar Kanunu’na tabidir. Bu durum, belirli sektörlerde çalışanlar için geçerlidir. Aşağıda, Borçlar Kanunu’na tabi olan işçi gruplarını bulabilirsiniz:
- Ev hizmetleri çalışanları
- Deniz ve hava taşıma işleri
- Elli ve daha az işçi çalıştıran tarım ve orman işleri
- Sporcular
- Aile ekonomisi kapsamında tarımsal işler
- Çıraklar
- Aile üyeleri arasında yapılan işler
- Rehabilite edilen işçiler
- Üç ve daha az kişi çalıştırılan esnaf işyerlerinde çalışanlar
Bu işçiler, çalışma koşullarında sınırlı haklar ile karşı karşıyadır. Ayrıca, basın ve denizcilik sektörlerinde çalışanlar için ise ayrı düzenlemeler mevcut olup, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu devreye girer.
İşveren ve işçi açısından önemli detaylar
Borçlar Kanunu’na tabi çalışan işçiler, kıdem tazminatı gibi haklardan yararlanamaz. Ancak, haksız fesih veya kötü niyetli işten çıkarma durumunda, tazminat alma hakları bulunmaktadır. Ayrıca, Borçlar Kanunu kapsamındaki işçiler için ihbar süresi daha kısa olup, işten ayrılmak isteyen işçi ya da işveren, İş Kanunu’ndaki gibi uzun süre beklemek zorunda değildir. Yıllık izin süresi de Borçlar Kanunu kapsamında daha kısadır. Bu işçiler, yılda yalnızca 2 hafta ücretli izin hakkına sahiptir. Ancak 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için bu süre 3 hafta olarak belirlenmiştir.
Esnaf işyerlerinde çalışanların hakları, işyerinde çalışan kişi sayısına göre değişmektedir. Eğer işyerinde 3 kişi veya daha az çalışan varsa, Borçlar Kanunu uygulanır; 4 ve üzeri çalışan varsa, İş Kanunu geçerlidir.
Tazminat ödemesi gerekebilir
İşçi, işe başlamadan önce vazgeçerse veya işi aniden terk ederse, işveren tazminat talep edebilir. Bu durumda, işçi ücretinin %25'ine kadar tazminat ödemek zorunda kalabilir. Türk Borçlar Kanunu’na tabi çalışan işçiler, İş Kanunu’na tabi işçilere göre daha az sosyal hak ve tazminat avantajına sahiptir.