Koi balığı, yalnızca parlak renkleriyle değil, aynı zamanda anlam ve sembolizmiyle de dikkat çeken bir akvaryum balığıdır. Japonya’da evcilleştirilen, yabani atası sazan olan koi, kırmızı, beyaz, siyah ve gümüş gibi renklere sahip olup, mitolojik anlamları ile Asya kültüründe derin bir yer edinmiştir. Efsanelere göre, akıntıya karşı yüzerek yolculuğunu sürdüren koi, bu cesur davranışıyla hayatta başarı, azim ve dayanıklılığı simgeler. Çin mitolojisine göre, akıntıya karşı tüm engelleri aşarak ejderhaya dönüşen koi, dünya genelinde pozitif enerji ve şans taşıdığına inanılan bir sembol olarak popülerdir.
İlk kez Japonya'da evcilleştirildi
Koi balığı, akvaryum meraklıları ve Uzak Doğu kültürüne ilgi duyanlar için değerli bir türdür. İlk kez Japonya’da evcilleştirilen bu balıklar, aslında Orta Asya kökenli olup, Çinli istilacılar tarafından Japonya’ya getirilmiştir. Japonca "sazan" anlamına gelen "koi" sözcüğünden adını alan bu balıklar, sazanlardan farklı olarak kırmızı, beyaz, siyah ve gümüş gibi parlak renkleriyle tanınır. Bu renkli görünümlerine 1800’lerin başlarında, doğal genetik mutasyonlar sonucu kavuşmuşlardır. Japon çiftçiler, göz alıcı görünümleri sebebiyle bu balıkları yetiştirmeye başlayarak koi kültürünü yaygınlaştırmışlardır.
Azmin ve direncin simgesi
Koi balıkları yalnızca görünümleriyle değil, taşıdıkları sembollerle de dikkat çeker. Japon kültüründe azmi ve direnci simgeleyen koi, akıntıya karşı yüzme cesareti ile Samuray savaşçılarının ruhunu temsil eder. Çin mitolojisinde ise bu balık, en güçlü akıntılardan olan Yangtze Nehri’nde yüzerek kaynağa ulaşabilen bir sazan olarak tanıtılır. İnanışa göre, Longmen Şelalesi’ni aşabilen bir koi balığı ejderhaya dönüşür ve bu hikâye, balığın başarı ve kader değiştirme sembolizmini ortaya koyar.
Dövmelerde de sıkça tercih edilen bir model
Koi balıkları dövme sanatında da önemli bir yere sahiptir. Japonya’da özellikle başarı ve şans getirdiğine inanılan bu balık dövmeleri, dövme sahibi kişiye azim ve pozitif enerji getireceği inancıyla popüler olmuştur. Renklerine göre değişen sembolik anlamları da vardır; siyah koi erkekliği ve ataerkil rolü, altın koi ise zenginlik ve refahı temsil eder. Sessizliği simgeleyen mavi koi genellikle oğul rolü ile ilişkilendirilirken, kırmızı koi anaerkil rolü ve gücü temsil eder.
1 metreye kadar büyüyebiliyorlar
Doğası gereği sosyal ve dayanıklı olan koi balıkları, doğru ortam sağlandığında bir metreden uzun ve yaklaşık 15 kilogram ağırlığında olabilirler. Akvaryumlarda nadiren bulunan bu büyük balıklar, geniş yaşam alanlarına ihtiyaç duyarlar ve kış mevsiminde sıcaklık düştüğünde yarı kış uykusuna çekilirler. Ortalama 20 yıl ömre sahip olan bu balıklardan bazıları 70 yıla kadar yaşayabilir.
Ejderha'ya dönüştükleri an
Japon mitolojisinde ise her yıl üçüncü ayda binlerce sazan balığı, denizi terk ederek Sarı Nehir’in üst kesimlerine doğru yola çıkar. Akıntıya karşı yüzerek Longmen Şelalesi’nde toplanırlar ve şelaleyi aşabilen balıkların ejderhaya dönüşeceğine inanılır. Cesur ve azimli karakterleri nedeniyle, Japonya’da okul çağındaki çocuklara bu balıkların örnek alınması öğütlenir.
