Fentanil, tıbbi alanda güçlü bir ağrı kesici olarak kullanılan sentetik bir opioid ilaçtır. Morfinden yaklaşık 50 kat, eroin ve diğer opioidlerden ise 100 kat daha güçlü bir etkiye sahiptir. Tıbbi kullanımda, özellikle kanser hastalarının şiddetli ağrılarını dindirmek için reçete edilen bir ilaç olarak bilinir. Ancak son yıllarda yasadışı olarak üretilen versiyonları, dünya genelinde ciddi bir uyuşturucu krizi yaratmaktadır.
Fentanil nasıl kullanılır?
Fentanil, tıbbi kullanımda çeşitli formlarda bulunur:
- Enjeksiyon: Ameliyat sonrası ağrı tedavisinde kullanılır.
- Transdermal yama (cilt bandı): Sürekli ağrı kesici etki sağlar.
- Pastil ve tablet: Dil altı veya ağız yoluyla uygulanarak hızlı ağrı giderimi sağlar.
Yasadışı uyuşturucu piyasasında ise genellikle toz, hap, burun spreyi veya damla formunda satılmaktadır.
Fentanil neden tehlikeli?
Fentanilin tehlikeli olmasının birkaç nedeni vardır:
- Yüksek Potens: Fentanilin etkisi, çok düşük dozlarda bile güçlüdür. 2 miligram gibi çok düşük bir miktar bile ölümcül olabilir.
- Yanlış Kullanım Riski: Fentanil, eroin, kokain, metamfetamin gibi diğer uyuşturucularla karıştırıldığında kullanıcılar farkında olmadan yüksek doz alabilirler ve bu da ölüm riskini artırır.
- Hızlı Etki: Fentanil, vücuda hızlı bir şekilde nüfuz eder ve çok kısa sürede etkisini gösterir. Bu durum, doz aşımı ve ölüm riskini artırır.
Fentanilin yan etkileri nelerdir?
Özellikle yasadışı kullanımı ciddi yan etkilere yol açabilir:
- Solunum depresyonu (nefes darlığı)
- Aşırı uyku hali ve bilinç kaybı
- Bulantı ve kusma
- Kalp durması ve koma
- Ölüm riski
Fentanil krizi ve bağımlılık
ABD ve Avrupa'da fentanil kaynaklı doz aşımı nedeniyle her yıl binlerce kişi hayatını kaybediyor. Türkiye'de de fentanil tehdidinin artması, benzer bir krizin yaşanabileceği endişesini doğuruyor. Özellikle yasadışı yollarla kolay ulaşılabilir olması, bağımlılık ve ölüm riskini artıran temel faktörlerden biri.
Fentanil karşısında alınan önlemler
- Sıkı reçete kontrolleri ve yasadışı üretime yönelik operasyonlar
- Farkındalık kampanyaları ve bilinçlendirme çalışmaları
- Nalokson gibi doz aşımı tedavilerinin yaygınlaştırılması