Türkiye, sismik açıdan oldukça hareketli bir ülke olarak bilinirken, İzmir de bu konuda önemli bir yer tutuyor. 1900’lü yıllardan itibaren İzmir ve çevresinde 6 ve daha büyük büyüklükte 8 büyük deprem meydana geldi, bunlar arasında son olarak yaşanan 6,6 büyüklüğündeki deprem de büyük bir kayıp olarak listede yer alıyor.
19 Ocak 1909 - Foça
Kayıtlara 6 büyüklüğünde geçen Foça depreminde yaklaşık olarak 700 ev yıkıldı, 1000 ev hasar gördü. Ayrıca 100'e yakın can kaybı olduğu biliniyor. 1909 Foça Depremi'nin büyüklüğü hakkında farklı kaynaklarda çeşitli ölçümler bulunmaktadır. Ancak, bu depremin büyüklüğü genellikle 7,4 olarak kabul edilmektedir. Bu şiddet, depremin çok yıkıcı ve etkili olduğunu gösteriyor. Deprem, İzmir'in Foça ilçesinin yanı sıra çevre ilçelerde de büyük hasara yol açmış, can kaybına ve ciddi tahribata sebep olmuştur.
31 Mart 1928 - Torbalı
İzmir'in Torbalı ilçesinde meydana gelen 6,5 büyüklüğündeki deprem, büyük bir yıkıma ve can kaybına neden olmuştur. Depremde, Torbalı ve çevresindeki yerleşimlerde yaklaşık 2 bine yakın bina yıkıldı ve 2 binin üzerinde bina hasar aldı. Deprem sonucu, 100'ün üzerinde kişi hayatını kaybetmiş ve birçok kişi de yaralanmıştır. Ayrıca, deprem nedeniyle köy ve kasabalarda yaşayan birçok insan evsiz kalmış, büyük bir insani kriz yaşanmıştır. Bu felaket, bölgedeki en büyük depremlerden biri olarak kayıtlara geçmiştir.
22 Eylül 1939 - Dikili
Dikili Depremi, 7,2 büyüklüğünde bir depremdi. Bu büyük sarsıntı, İzmir ilinin Dikili ilçesinde önemli hasara yol açtı ve bine yakın bina yıkıldı. Depremde hayatını kaybedenlerin sayısı 50'nin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca, depremin ardından gelen artçı sarsıntılar da halkta büyük bir korkuya yol açtı.
23 Temmuz 1949 - Karaburun
İzmir’in Karaburun ilçesinde 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Deprem, Karaburun ve çevresindeki köylerde büyük yıkımlara yol açtı. 2 bin 200 bina tamamen yıkıldı ve yüzlerce bina ciddi şekilde hasar aldı. Bilindiği kadarıyla 7 kişi bu depremde hayatını kaybetti. Karaburun ve çevresindeki tarım alanları da oldukça büyük zarar gördü, bu durum yerel ekonomiyi olumsuz etkiledi.
16 Temmuz 1955 - Söke
Ege Denizi'nde, 6,8 büyüklüğündeki Söke-Balat Depremi, 6 Eylül 1955 tarihinde meydana geldi. Deprem, özellikle Aydın'ın Söke ilçesinde büyük hasara yol açtı. Bu depremde 300den fazla bina yıkıldı, 470 bina ise ağır hasar aldı. Resmi kayıtlara göre, 23 kişi hayatını kaybetti ve yüzlerce kişi yaralandı. Deprem aynı zamanda bölgede büyük bir panik yaşanmasına neden oldu.
6 Kasım 1992 - Seferihisar
İzmir’in Seferihisar ilçesine bağlı Doğanbey Mahallesi merkezli 6,0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Deprem, İzmir ve çevresinde güçlü bir şekilde hissedildi. Sarsıntı nedeniyle bazı binalarda çatlaklar oluştu ve yapısal hasarlar meydana geldi. Şans eseri, bu depremde can kaybı yaşanmadı ancak küçük çaplı yaralanmalar ve maddi zararlar kaydedildi. Bölgedeki bazı eski yapılar hasar görürken, halk kısa süreli panik yaşadı.
12 Haziran 2017 - Karaburun
İzmir'in Karaburun ilçesi açıklarında 6,2 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. Deprem, İzmir başta olmak üzere Ege ve Marmara bölgelerinde geniş bir alanda hissedilmiştir. Sarsıntı sonucunda can kaybı yaşanmamış, ancak bazı binalarda hafif hasarlar meydana gelmiştir. Depremin ardından bölgede çok sayıda artçı sarsıntı kaydedilmiştir. Bu olay, Ege Denizi'nde aktif fay hatlarının varlığını bir kez daha göstermiş ve bölgedeki deprem riskine dikkat çekmiştir.
30 Ekim 2020 - Seferihisar
İzmir'de meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki deprem, kentin en yıkıcı depremlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Depremde 117 kişi hayatını kaybetti, 1.034 kişi yaralandı. İzmir’in Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yıkımın boyutu oldukça büyük oldu.
Deprem sonucunda 17 bina tamamen yıkıldı, 506 bina ağır hasar aldı ve binlerce bina orta ve hafif derecede zarar gördü. Seferihisar’da yaşanan küçük çaplı tsunami, sahil kesiminde su baskınlarına neden oldu.
Afet sonrası yürütülen arama-kurtarma çalışmalarında onlarca kişi enkaz altından sağ çıkarılırken, deprem Türkiye'nin depreme dayanıklı yapı stokunu gözden geçirmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koydu.
İzmir’in depreme karşı kırılgan yapısı
İzmir'de 30 Ekim 2020'de meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki deprem, kentin depreme karşı ne kadar savunmasız olduğunu acı bir şekilde gözler önüne serdi. Yüzlerce binanın ağır hasar alması ve 17 binanın tamamen yıkılması, yapı denetimindeki eksiklikleri ve kentsel dönüşüm sürecinin yetersizliğini net bir şekilde ortaya koydu. Özellikle Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yaşanan yıkımlar, plansız yapılaşmanın ve mühendislik standartlarına uygun olmayan binaların nasıl bir felakete yol açabileceğini gösterdi.
İzmir’in aktif fay hatlarına yakınlığı biliniyor olmasına rağmen, riskli bölgelerdeki yapı stoğunun güçlendirilmesi ve kentsel dönüşüm çalışmalarının yeterince hızlı ilerlememesi büyük bir tehdit oluşturuyor. Mevcut binaların çoğunun deprem yönetmeliğine uygun inşa edilmemiş olması, olası depremlerde benzer ya da daha ağır sonuçların yaşanabileceğine işaret ediyor.
Yetkililerin, sadece afet sonrası değil, önleyici tedbirler kapsamında da daha kararlı ve etkili adımlar atması gerekiyor. Yapı denetim süreçlerinin sıkılaştırılması, kentsel dönüşüm projelerinin hızlandırılması ve halkın deprem bilincinin artırılması İzmir’in gelecekteki olası depremlere karşı daha dayanıklı bir şehir haline gelmesi için şart. Aksi halde İzmir, bir sonraki depremde de aynı acı tabloyla karşı karşıya kalabilir.