Olumluyu dışlama, kişinin yaşadığı olumlu olayları değersizleştirmesi veya bu olayların önemini azaltması durumudur. Bu çarpıtma, bireyin olumlu geri bildirimleri veya başarıları hak etmediğini düşünmesine neden olabilir. Örneğin, bir kişi aldığı övgüyü "sadece nazik oldukları için söylediler" şeklinde yorumlayabilir.
Olumluyu dışlamanın etkileri
Bu bilişsel çarpıtma, bireyin özsaygısını zedeleyebilir ve depresyon, anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir. Olumlu deneyimlerin sürekli olarak değersizleştirilmesi, bireyin kendine olan güvenini azaltabilir ve genel yaşam memnuniyetini olumsuz etkileyebilir.
Olumluyu dışlama örnekleri
Bir kişi, iş yerinde başarılı bir proje tamamladığında, bu başarıyı "sadece şanslıydım" şeklinde yorumlayabilir.
Bir başkası, aldığı iltifatı "gerçekten öyle düşünmüyorlar" diyerek reddedebilir.
Bir öğrenci, yüksek not aldığında "sınav kolaydı, herkes yüksek almıştır" diyerek başarısını küçümseyebilir.
Bu çarpıtmayla başa çıkma yolları
Olumluyu dışlama eğilimiyle başa çıkmak için aşağıdaki stratejiler kullanılabilir:
- Farkındalık geliştirme: Olumlu olayları ve geri bildirimleri fark etmeye çalışın.
- Olumlu günlük tutma: Her gün yaşadığınız olumlu olayları yazın.
- Kendinize nazik olun: Başarılarınızı ve olumlu özelliklerinizi kabul edin.
- Profesyonel destek alın: Bir terapist veya danışmandan yardım almayı düşünün.
Olumluyu dışlama, birçok kişinin farkında olmadan yaşadığı bir bilişsel çarpıtma olabilir. Bu eğilimin farkına varmak ve onunla başa çıkmak, daha sağlıklı bir zihinsel durum ve yaşam kalitesi için önemlidir.
