İzmir, Homeros'un "gök kubbenin altındaki en güzel şehir" olarak tasvir ettiği yer; Aristo'nun, Büyük İskender'e "Görmezsen eksik kalırsın" diyerek bahsettiği, Victor Hugo'nun ise hiç görmeden bir prensese benzettiği bir şehir. Bu anlatımların tümü, İzmir’in edebiyat dünyasındaki yeri ve anlamını gözler önüne seriyor. Türk şairlerin kaleminden dökülen İzmir'e dair mısralar ise şöyle:
İthaf - Necati Cumalı
Aşkı şehirler yaratır, şehirler yaşatır
Ben gönlümce yaşadım, gönlümce sevdim
Bilirim saadetim, yalnızlığım bundandır
Seni bulduğum, kaybettiğim günden bilirim.
Aşklarının tarihi bir şehrin tarihidir diyorum
Gün gelir aşklarıyla anılır şehirler anılırsa
Niyetim sevdalı sözler etmek de olmasa
İzmir için ne yazarsam sana adıyorum!
Gaziler Caddesi - Attila İlhan
Basmane’de Gaziler Caddesi’ne
Küçük bir yağmur götürdüm
Siz böyle akşamüstü görmediniz
Gizlice bir şarap tuttum
Yine o şehir korkusu
Ola ki simsiyah sarhoşum
İçimde elektrik uğultusu
Bir de kötümserlik sebepsiz
(…)
Basmane’de Gaziler Caddesi’ne
Ürkek bir çarşamba götürdüm
Siz böyle bir akşamüstü görmediniz
İzmir'in Akşamları - Edip Cansever
(…)
İzmir’in denizleri koskocaman
Çocuklar uzatır ayaklarını denize.
Midye keser ayaklarını kaçarlar
Sevine sevine.
İzmir’in akşamları İzmir’in,
Nasıl sevilmez böyle akşamlar.
Bir yanar bir söner Karşıyaka’nın ışıkları,
Gün olur insanı deli eder.
İzmir’in ışıkları İzmir’in,
Barların, vitrinlerin önünde
Gemiler gelir rüzgârla dolu,
Gemiler gider ışıklar içinde.
Hadi İzmir'e - Turgut Uyar
haydi kalk trenler kalkıyor duyuyorum
biliyorum
yorgunsun her geceden, biriken her geceden
haydi kalk şimdi bunu gömelim
haydi kalk bitiverdi
haydi kalk yorgun güzelim haydi kalk
hadi artık öldüm biliyor musun
hadi kalk
İzmirlere filan gidelim
Bugün İzmir’de dolaşırken, bu şairlerin satırlarında bahsettikleri manzaraları görmek, onların hissettiği duyguları hissetmek mümkün. İzmir, binlerce yıldır şairlere ilham vermiş, onların hayal dünyalarını süslemiş ve edebiyata yön vermiş bir şehir olmaya devam ediyor.