ABD merkezli Mercer CFA Enstitüsü'nün hazırladığı Küresel Emeklilik Endeksi 2024 raporuna göre, Türkiye’nin emeklilik sistemi ciddi sorunlarla karşı karşıya. 48 ülkeyi karşılaştıran raporda, Türkiye 48.3 puanla en alt sıralarda yer aldı. 50’den fazla göstergeyi inceleyen rapor, Türkiye’nin emeklilik sistemini "sürdürülebilirlik" ve "finansal güvenlik" açısından zayıf buldu.
Türkiye, 48 ülke arasında alt sıralarda
Mercer CFA Enstitüsü’nün raporu, küresel nüfusun yüzde 65’ini kapsayan 48 ülkeyi karşılaştırıyor. Hollanda, 84.8 puanla listenin zirvesine yerleşirken Türkiye, Güney Afrika, Arjantin, Hindistan ve Filipinler gibi ülkelerle listenin sonunda yer aldı. Emeklilik sistemine ilişkin yapılan değerlendirmede Türkiye'nin, en düşük puanı yüzde 32,2 ile sürdürülebilirlik kategorisinden aldığı belirtildi.
Sürdürülebilirlik sorunu büyük
Rapora göre, Türkiye’nin emeklilik sistemi sürdürülebilir değil. Ülkede emeklilik varlıklarının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYİH) oranı 10 üzerinden yalnızca 0,3 puan alarak sistemin yetersiz finanse edildiğini ve gelecekte emeklilik gelirlerinin tehlikede olduğunu gözler önüne seriyor. Türkiye ayrıca emeklilik tasarruf planlarına katılım açısından da yalnızca 1 puan alarak, çalışma çağındaki nüfusun büyük bir kısmının emeklilik tasarrufu yapmadığını ortaya koyuyor.
Zorunlu katkı eksikliği ve finansman yetersizliği
Raporda, Türkiye’de zorunlu katkıların ve vergilerin gelecekteki emeklilik gelirleri için ayrılmadığı, bu nedenle finansman mekanizmalarının eksik olduğu vurgulanıyor. Türkiye’nin emeklilik gelir sistemi, kamu emekli maaşına dayalı bir yapıya sahipken, gönüllü özel emeklilik sistemlerinin kapsamının düşük olduğu belirtiliyor. Ayrıca, çalışanların zorunlu katılım sağladığı otomatik katılım planlarının varlığına rağmen, bu planlardan her zaman çıkma hakkının bulunması da sistemin zayıflıklarından biri olarak gösteriliyor.
Türkiye için reform önerileri
Türkiye’nin emeklilik sisteminde reform çağrısında bulunan raporda, çeşitli çözüm önerilerine de yer verildi. Öneriler arasında, en düşük gelire sahip yaşlı bireylere sağlanan kamu emekli maaşlarının artırılması, meslek emeklilik planlarına katılan çalışan sayısının artırılması ve emeklilik birikimlerinin korunması için erişim sınırlamalarının getirilmesi gibi reformlar yer alıyor. Ayrıca, emeklilik yardımlarının bir kısmının yaşam boyu gelir akışı şeklinde alınmasının teşvik edilmesi gerektiği de vurgulanıyor.
Türkiye'nin emeklilik sistemi için gelecek belirsiz
Türkiye, raporda yer alan veriler ışığında, emeklilik sistemi açısından gelecekte ciddi sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği ve emeklilere sağlanan desteğin yetersiz olması, finansal güvenliği tehdit eden en önemli unsurlar arasında bulunuyor. Bu sebeple Türkiye’nin, emeklilik sistemi için radikal reformlar yapması gerektiği belirtiliyor.
