Çoklu kişilik bozukluğu, psikoloji literatüründe disosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) olarak da bilinen, kişinin birden fazla kimlik veya kişiliğe sahip olduğu bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Bu bozukluk, travmatik deneyimlerin sonucunda ortaya çıkabilir ve bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.
Çoklu kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Çoklu kişilik bozukluğuna sahip bireylerde farklı kişiliklerin ortaya çıkması tipiktir. Her bir kişilik, kendine özgü düşünce, duygu ve davranış biçimleri sergiler. Öne çıkan belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Kimlik değişimi: Farklı kişilikler arasında ani geçişler yaşanabilir.
- Hafıza kaybı: Kişi, farklı kimliklerin kontrolü altındayken yaşanan olayları hatırlamayabilir.
- Depersonalizasyon: Kişi, kendini bedenine veya çevresine yabancı hissedebilir.
- Duygusal dalgalanmalar: Ruh hali aniden değişebilir ve kişinin tepkileri beklenmedik olabilir.
Nedenleri ve risk faktörleri
Çoklu kişilik bozukluğunun genellikle çocukluk döneminde yaşanan ağır travmalar, istismarlar veya büyük kayıplar gibi olumsuz deneyimlerin bir sonucu olarak geliştiği düşünülmektedir. Çocukluk dönemindeki bu tür travmalar, kişinin psikolojik savunma mekanizmalarını harekete geçirerek farklı kimliklerin oluşmasına neden olabilir.
- Travmatik deneyimler: Fiziksel, duygusal veya cinsel istismar en yaygın nedenler arasındadır.
- Aile öyküsü: Ailede benzer psikiyatrik rahatsızlıkların bulunması riski artırabilir.
- Psikolojik savunma: Travma sırasında zihinsel bir kaçış olarak farklı kimlikler ortaya çıkabilir.
Çoklu kişilik bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Çoklu kişilik bozukluğunun tedavisinde genellikle uzun süreli psikoterapi tercih edilmektedir. Tedavi süreci, kişinin travmalarını anlamasına ve farklı kimlikleri bir araya getirmesine odaklanır.
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT): Kişinin düşünce ve davranışlarını düzenlemeye yardımcı olur.
- Hipnoterapi: Bilinçaltındaki travmaların ortaya çıkarılmasını sağlar.
- İlaç tedavisi: Bozukluğa eşlik eden depresyon veya anksiyete gibi durumlar için antidepresanlar kullanılabilir.
Uzman desteği almak önemli
Çoklu kişilik bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve tedavi edilmediğinde daha karmaşık psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir psikiyatrist veya psikologdan profesyonel destek almak büyük önem taşır.
