Tam adı Ebu Nasır Muhammed İbn el-Farah el-Farabi olan Farabi, 872 yılında Türkistan’ın Farab şehrinde doğdu. Aslen İranlı olan ailesi, Türkistan’a göç etmiştir. Babası bir generaldi ve Farabi, ilk öğrenimini Farab ve Buhara’da tamamladı. Daha sonra Bağdat’a giderek yüksek öğrenim gördü ve burada mantık, metafizik ve bilim alanlarında derinlemesine çalışmalar yaptı.
Seyahatleri ve danışmanlık kariyeri
Farabi, Bağdat’ta başladığı eğitim ve bilimsel çalışmalarını Şam, Mısır ve Halep gibi şehirlerde sürdürdü. Halep’te, Seyfü’d Devle’nin sarayında danışmanlık yaparak büyük saygı gördü. Popülerliği bu dönemde arttı ve kısa bir süre hâkimlik yaptıktan sonra öğretmenlik mesleğine geçti.
Farabi’nin felsefi görüşleri
Farabi, "Sudur" kuramını savunarak varlığın aşamalı olarak yaratıldığını ileri sürdü. Ona göre Allah önce aklı yaratmış, ardından bu akıldan diğer varlıklar sudur yoluyla meydana gelmiştir. İslam felsefesine zihinsel düşünceyi kazandıran Farabi, metafizik konular üzerine ömür boyu çalışmıştır.
Yaptığı bilimsel ve sanatsal çalışmalar
-
Bilimsel sınıflandırmalar: Farabi, ilimleri fizik, metafizik ve matematik olarak üçe ayırmıştır. Bu yaklaşım, Avrupa’da ancak 13. yüzyılda kabul görebilmiştir.
-
Ses ve müzik teorisi: Sesin titreşimlerden oluştuğunu keşfeden Farabi, bu alandaki teorileriyle müzik aletlerinin geliştirilmesine öncülük etmiştir. Ayrıca, Kanun ve Rübab adlı çalgıların gelişimini sağlamış ve birçok beste yapmıştır.
- Çeviriler ve Aristo: Farabi, Aristo’nun eserlerini Arapçaya çevirip açıklamalar yaparak İslam dünyasında antik felsefenin anlaşılmasını sağlamıştır.
Farabi’nin etkisi ve mirası
Farabi, İbn Rüşd ve diğer İslam filozofları tarafından büyük bir otorite olarak kabul edilmiştir. Mantık, siyaset ve psikoloji alanlarında onun eserlerinden faydalanılmıştır. 950 yılında Şam’da hayata gözlerini yuman Farabi, ardında felsefe ve bilimde kalıcı izler bırakmıştır.
