Günlük hayatta özellikle duygusal manipülasyon anlamında kullanılan “ajitasyon” kelimesi, yazımı en sık karıştırılan yabancı kökenli sözcüklerden biridir. Kimi zaman “acıtasyon” ya da “ajıtasyon” gibi yanlış biçimlerde yazılır ve telaffuz edilir. Ancak Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre kelimenin doğru yazımı “ajitasyon” şeklindedir. Ne “acıtasyon” ne de “ajıtasyon” yazımı doğru değildir.
Bu karışıklık genellikle kelimenin Fransızca kökenli olmasından ve Türkçedeki bazı seslerin farklı algılanmasından kaynaklanır. Özellikle “j” harfinin ses karşılığı olan /ʒ/ sesi, bazı kişiler tarafından “c” ya da “ç” olarak duyulup yanlış yazılmasına neden olur. Aynı şekilde, kelimenin ilk hecesindeki "a" sesiyle başlayan vurgu, "acı" kelimesini çağrıştırdığı için “acıtasyon” gibi hatalı biçimlerle karıştırılabilir.
Kelimenin doğru yazımı
Ajitasyon, Türkçede genellikle şu anlamlarda kullanılır:
- Abartılı duygu gösterisi
- Duyguları etkilemeye yönelik konuşma veya davranış
- Manipülasyonla insanları bir şeye ikna etmeye çalışma
Bu kelime, hem psikolojik hem de siyasal bağlamlarda kullanılabilir. Ancak yazımında yapılan küçük bir hata, kelimenin hem anlamını bulanıklaştırır hem de yazım yanlışına yol açar.
Örnek cümleler
- Yanlış kullanım: Bu kadar acıtasyon yapmana gerek yok.
- Doğru kullanım: Bu kadar ajitasyon yapmana gerek yok.
Kelimenin kökeni
Ajitasyon kelimesi, Türkçeye Fransızca “agitation” kelimesinden geçmiştir. Fransızca “agiter” (çalkalamak, kışkırtmak, harekete geçirmek) fiilinden türetilmiştir. Fransızcadaki “g” harfi /ʒ/ sesini verdiğinden, Türkçede bu ses “j” harfiyle karşılanır. Yani “agitation” kelimesi Türkçeye “ajitasyon” olarak uyarlanmıştır. Bu, dilimize geçmiş birçok Fransızca kökenli kelimede de benzer biçimde olmuştur (örneğin: jandarma, jenerasyon, jest).
Kökeni yabancı olan bu tür kelimelerin yazımında, Türk Dil Kurumu’nun belirlediği kurallara sadık kalmak gerekir. Aksi halde, “ajitasyon” gibi köklü bir kelime bile “acıtasyon” gibi kulağa Türkçe gibi gelen ama anlamsız bir biçime dönüşebilir.
